Thứ Tư, 3 tháng 9, 2025

Chuyện vui từ nước Đức : Ist es schon unabhängig ?/ Đã thực sự độc lập chưa?

 Chuyện vui từ nước Đức: 

Heute kam ein deutscher Stammgast in Restaurant und hatten eine sehr lustige Reden:

Deutsch: Ist heute der Nationalfeiertag Ihres Landes?

Vietnamese: Hi, hi! Ja, es war gestern! Es war der Tag, an dem Präsident Ho Chi Minh die Unabhängigkeitserklärung verlas!

Deutsch: also schon unabhängig?

Vietnamese zuckten Schulter: Hi, hi, hi!  Vielleicht! Oder lieben sie China und Russland immer noch mehr!  Die Amerikaner sind zu früh gegangen.  Es ist nicht wie bei euch in Deutschland.  Wenn es einen amerikanischen Präsidenten wie John F. Kennedy gäbe, der fest neben der Berliner Mauer steht und sagt: „Ich bin ein Berliner!“ (damals vergaß ich, dass es auch John F. Kennedy war, der grünes Licht für den Putsch gegen Ngo Dinh Diem im Süden Vietnams gab).

Deutschland: Hi, hi, hi! Aber Vietnam ist immer noch ein wunderschönes Land! Freundliche Menschen!

Vietnamese: Ja, ja! In Sachen Natur steht Vietnam keinem anderen Ort nach! 

Duc: Dann werde ich noch bleiben,  bis unabhängiges Vietnam werden!

Zusammen : Hi, hi, hi! Ha, ha, ha! 

————

Hôm nay một ông khách quen người Đức.  đến ăn quán chúng mình và hỏi một câu rất vui: 

Đức : Hôm nay là ngày quốc khánh của nước các ngài phải không ? 

Việt lai: Hi hi ! Dạ vâng ngày hôm qua rồi ạ! Là ngày chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản tuyên ngôn độc lập! 

Đức : thế đã độc lập chưa? 

Việt nhún vai : hi hi hi!  hình như họ vẫn yêu Trung Quốc và nước Nga hơn!  người Mỹ đã bỏ đi quá sớm.  không giống như nước Đức của ngài.  Nếu như có một vị tổng thống Mỹ như John Kennedy, vững vàng đứng bên cạnh bức tường Bá-linh mà nói rằng : “tôi là người Bá-linh!”*(lúc ấy tôi quên mất rằng cũng chính ông John Kennedy bật đèn xanh cho cuộc đảo chính ngô đình diệm ở miền Nam Việt Nam).*

Đức: hi hi hi! Nhưng mà Việt Nam vẫn là một đất nước đẹp! Con người thân thiện! 

Việt: dạ vâng! Về thiên nhiên thì Việt nam hông thua bất cứ nơi đâu! 

Đức: thế thì tôi sẽ còn ở đây để chờ thấy nước Việt Nam độc lập! 

Cùng nhau cười : Hi hi hi ! Ha ha ha! 



——

(Chú thích: * Kennedy là vị tổng thống Mỹ ủng hộ Tây Đức, ông đã từng đến bức tường Berlin và từng tuyên bố rằng “Tôi là người Berlin”để thể hiện sự sát cánh với người dân Tây Đức. người dân Tây Bá-linh  trong công cuộc thống nhất đất nước chống lại chủ nghĩa cộng sản) 

*(nhưng cũng chính Kennedy  đã bật đèn xanh cho nhóm tướng lĩnh Việt Nam Cộng Hòa làm đảo chính tổng thống ngô đình diệm và giết chết ông này. Dường như là một nghiệp báo. Chính Kennedy cũng bị ám sát sau đó không lâu)

Thứ Hai, 1 tháng 9, 2025

Chúng ta có thực sự độc lập?

 Chúng ta có thực sự độc lập? 

Nhân ngày kỷ niệm A 80 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam . Hàng loạt những thông tin bài viết do ban tuyên truyền cùng với quần chúng tự phát tung lên . Những hình ảnh diễu binh , tranh chỗ ngồi , đánh chửi nhau , hơn thua tiền 100.000 , …. Nó phản ánh một nhận thức xã hội rất tệ hại . 

Những thông tin lịch sử trắng đen lật giở . Có những bài viết về những tuyên ngôn độc lập của nước Việt Nam . Rằng thì là mà ! !!!! 

Khi ở một nơi xa xôi nhìn lại , tiến trình lịch sử và phát triển văn học xã hội của đất nước. Chúng ta hãy đặt một câu hỏi với một dấu chấm hỏi cực kỳ lớn: chúng ta có thực sự độc lập? 

Vâng từ thời các vua hùng dựng nước . Chỉ là các tiểu quốc thuộc dạng liên minh bộ lạc .  Trong khi ở Trung Quốc các quốc gia phong kiến chư hầu thời Xuân Thu chiến quốc đã hình thành khái niệm về quốc gia . Thì thời Hùng Vương Văn Lang âu Lạc là hoàn toàn mờ nhạt do các nho thần đời sau viết và suy tôn lên . Tướng nước Tần là đồ thư đưa quân xuống phía Nam. Các tiểu quốc âu việt lạc việt trong bách Việt dù chiến đấu ngoan cường. Thì nước Tần vẫn tiến xuống miền Nam Trung Hoa, hay là phía Nam sông Trường Giang . Triệu đà tuy có công lập quốc, nhưng vẫn là người gốc hán.  Xưng vương, tuy đối lại tự nhận mình ngồi xổm ăn uống theo tục man di. Nhưng có lẽ thần phục vẫn nguyên vẹn . 

Đời đông hán tuy có hai người nữ họ Trưng làm loạn , nhưng vẫn là thuộc Trung Hoa . Các đời sau nổi loạn liên tục nhưng vẫn thuộc Trung Hoa . khúc Thừa dụ , Dương đình Nghệ  đều nhận chức tiết độ xứ của Trung Hoa .  tự hào thay một khương công phụ làm tể tướng của triều đường . Thì cũng là người giao chỉ .  thời ngô thời đinh thời tiền lê thì cũng nhận chức giao chỉ quận vương .  tính ly tâm khỏi chính quyền trung ương rất là mạnh mẽ, tinh thần tự quản tự chủ đã rất cao, nhưng vẫn phải sắc phong từ Trung Quốc.  có khác gì Trung Quốc, khi chúng ta vẫn là một phần của Trung Quốc đa sắc tộc, đa văn hóa.  đời lý đời trần về sau cũng nhận sắc phong An Nam quốc vương của Trung Quốc . Tuy có đánh tống , tuy có đuổi nguyên. Tuy có chiếu biểu cự tuyệt này nọ , nhưng kỳ thực vẫn trong vòng tay ôm ấp của Hoa Hạ . Từ vải lụa đời tống, đồ gốm sứ đời nguyên,  đồ kim khí, sách vở giáo dục, cho đến kinh đại tạng, … ri rỉ rỉ di cái gì cũng Trung Quốc . Vậy độc lập ở đâu ? Tự chủ ở đâu ?  có chăng là một mảnh đất An Nam mà các quốc vương tự vạch ra giới hạn cho mình được phép làm họa làm phước !  đã được ủy nhiệm của thiên triều .  Tính chính danh là với thiên triều tính tự chủ là với quần chúng nhân dân thấp bé . Tính chính danh và tính thiên mệnh học tập được từ Trung Hoa lại được áp dụng vào một khu vực nhỏ bé hơn ở phía Nam Trung Hoa . Vậy bốn bản tuyên ngôn độc lập đang lan truyền trong lịch sử dân tộc thực sự nó là tuyên ngôn về tính độc lập ?  hay nó chỉ là một ảo tưởng của giới cầm quyền đương thời đối với quần chúng nhân dân trong giới hạn quản lý của họ ? 

1/ một bài nam quốc sơn hà theo tương truyền của lý Thường kiệt .  thì thực đã có từ đời lê đại hành đánh Tống.  tuy có xưng là “nam quốc sơn hà Nam đế cư”. Nhưng mà Nam đế này vẫn nhận sắc phong của thiên tử nhà tống.  Chẳng qua xưng đế trong nước mà xưng vương với thiên triều đó thôi . Đánh nhau là cái trò mèo? Hay nhận sắc phong là cái trò mèo?  lý Thường kiệt đánh tống rồi cũng giảng hòa! Hòa không được thì lại đánh. Đánh không xong thì lại hoà.  hòa gì thì hòa cũng viết biểu xưng thần! Thắng gì thì thắng cũng viết biểu xưng thần!  đấy bản tuyên ngôn độc lập thứ nhất là như thế đấy. Đến một người tài giỏi ngoại ngữ như Trần Nhật duật, cũng được sứ nhà Nguyên khen là : “tiếng của ông giống như tiếng của người ở chân định !”(chân định thuộc Trung Quốc, cái nôi của văn minh trung tâm của văn minh vẫn là từ Trung Quốc). Độc lập cái gì khi ngôn ngữ và văn tự vẫn còn vay mượn? 

2/hai. Bình ngô đại cáo.  một áng thiên cổ hùng Văn dài Thòn. Trong ấy lời lẽ ngôn từ còn mạnh mẽ hơn cả “nam quốc sơn hà nam đế cư”. Dám nói thẳng rằng vua nhà Minh là “thằng Nhãi con”, gọi tướng nhà Minh là “đồ nhút nhát”.  chao ôi một tấm nhung y đại định thiên hạ!  thắng giặc rồi nhưng phải thả cho về để tỏ lòng nhân nghĩa, mở đức hiếu sinh.  rồi viết biểu tạ tội?  đổ lỗi cho biên thần gây hấn?  đao thương không có mắt, để đến nỗi binh tướng thiên triều bị tổn hại! Độc lập tự chủ là như vậy đấy ư?  chắc hẳn bình ngô đại cáo thời ấy có đóng dấu lưu hành nội bộ. Chứ chả nhẽ lại báo cáo sang cả Nam Trung Hoa, sang cả Bắc Trung Hoa!

Từ đó về sau đời lê đời mạc đều nhận sắc phong của thiên triều Trung Quốc khi an Nam quốc vương khi An Nam đô thống sứ. Miên man bất tuyệt không ngừng.  đến đời Trịnh Nguyễn phân tranh. Cũng hết lượt này lượt nọ phong vương, Phong quận vương, Phong nhiếp chính Vương,  phong đô nguyên soái tổng quốc chính, … cả nam lẫn bắc đều mua bán với Trung Hoa.  chúa Trịnh còn từng muốn dâng biểu xin “nhà lê đã hết người xin Phong cho họ Trịnh “ đấy ư? Nếu độc lập tự chủ thì tự cướp lấy sao cần phải xách Phong từ Trung Quốc ? di dân từ Trung Hoa sang được gọi là bắc khách . Bắc khách nhưng lại là khách từ nơi văn vật Thượng quốc. Mang đến tri thức, mang đến thương nghiệp, mang đến hàng hóa, mang đến sức lao động, mang đến tư liệu sản xuất, …  độc lập đấy ư ? tự chủ đấy ư? đến một người bác học như lê Quý đôn khi đi xứ Trung Quốc cũng được khen rằng: “ giá người này được sinh ra ở trung châu thì tài không biết trước được!”(trung châu cũng là chỉ Trung Quốc, đẩy trung tâm của văn minh vẫn là đấy) . 

Nhà hậu lê suy tàn , cầu cứu nhà Thanh. Nhà Thanh là thiên tử phải cứu chư hầu. Đấy độc lập đấy tự chủ đấy ư? 

Nguyễn Tây Sơn phá Thanh đuổi lê hoàng . Rồi cái trò viết biểu xưng thần  vẫn còn nguyên giá trị: “ quan tổng đốc đến chưa kịp tiếp đón, bọn biên thần nghe lời sai quấy, tổn hại đến tôn nhan.”  lập tức Phong Nguyễn Huệ làm An Nam quốc vương.  dù lê hoàng vẫn còn ở Bắc Kinh.  cả hai ông ấy đều chịu sự lệ thuộc vào Trung Quốc phần nào. Độc lập tự chủ đấy ư?  Thái tổ cao hoàng đế nhà Nguyễn ta dẹp Tây Sơn, đánh ai lao, thần phục chân lạp, chiếm hoàng Sa Trường Sa , …  nhờ người Tây Dương giúp đỡ , nhưng rồi cũng viết biểu xưng thần . “ rằng nhà lê hết người , bô lão trong nước suy tôn . … thần không dám không nhận, xin đợi Ý chỉ của  thiên tử ”. Độc lập đấy ư tự chủ đấy ư? Hay chính sách ngoại giao hai mặt đã có từ lâu đời.  nhà Nguyễn đầu hàng Pháp. Hủy bỏ ấn tín với Trung Hoa. Ấy là độc lập khỏi Trung Hoa nhưng lại lệ thuộc đại pháp. 

3/ ba. bản tuyên ngôn độc lập thứ ba ngày 11 tháng 3 Năm 1945 , quân Nhật yếu trao trả quyền độc lập . Xây dựng khối đại Đông Á, suy tôn Nhật hoàng .  hủy bỏ hiệp ước với Pháp . Cũng hẳn coi là tuyên ngôn độc lập ? Độc lập khỏi nước Pháp, nhưng vẫn chưa rời được Nhật.  Thì đã có bản tuyên ngôn thứ tư. 

4/ bốn . Bản tuyên ngôn độc lập ngày 2 tháng 9 năm 1945 . Ừ có nhẽ. Tự người Việt giành độc lập ? Tự người Việt đọc tuyên ngôn ? Ừ có nhẽ .  Những người Việt này lại là những người thuộc phe bôn sê vích Cộng sản . Thuộc về đệ tam quốc tế, sống và hoạt động theo lý tưởng của quốc tế Cộng sản với chiêu bài là giải phóng dân tộc , giải phóng thuộc địa … giải phóng cần lao , xyz nhưng bản thân họ đã thuộc về một thế lực quốc tế: không hề độc lập không hề tự chủ. Họ nhận viện trợ của quốc tế Cộng sản, họ thực hành lý thuyết của quốc tế Cộng sản. Từ cải cách ruộng đất, từ hợp tác xã nông nghiệp, từ biến đổi công tư thương, từ kinh tế kế hoạch đẩy mạnh công nghiệp nặng và cơ khí luyện kim ,  bao cấp , trưng thu , quốc hữu hóa , đổi tiền, sát nhập, khống chế ngôn luận khống chế báo chí xuất bản , độc tôn tư tưởng, lập trường giai cấp,  công an toàn trị , ri rỉ gì gì cái gì cũng từ những ông anh cả ông anh hai  mà đến , mà học mà làm .  vậy gọi là độc lập? Vậy gọi là tự chủ? 

Trong cuộc nội chiến tương tàn , cả hai bên Nam Bắc đều lệ thuộc vào một thế lực quốc tế khác nhau . Vậy có gì là độc lập ? Có gì là tự chủ ?  Thậm chí cho đến tận ngày hôm nay A80, tinh thần độc lập tự chủ vẫn nguyên vẹn như trước . Dù tên nước vẫn cộng hòa xã hội , dù kinh tế là thị trường định hướng ,  dù bản chất “cộng sản đỏ” đã thành “tư bản đỏ”, thì cái độc lập tự chủ ấy vẫn thuộc về một thế lực nào đó mà nhân dân không hề biết .  Chửi tàu ngoài biển, cho sóng cuốn đi . Chửi Mỹ trên mạng, Coi là mạng xã hội rẻ tiền. Yêu Nga Nhưng Nga nghèo Nga thua không giúp .  đấy mới chính là độc lập tự chủ giữa nói và làm . Nói một đằng làm một nẻo . Duyệt binh thì duyệt mà tệ nạn xấu xa vẫn tràn lan . Thực sự là độc lập tự chủ Giữa nội dung và hình thức vậy . 

Xúy Vân giả dại- bi kịch con người không được yêu thương? Hay khát vọng bị ruồng bỏ và phản bội?

 Về vở chèo Kim Nham, trong đó ẩn dụ đến bi kịch của người phụ nữ là Xúy Vân. Nhiều nhà luân lý học bàn  về những yếu tố ngoại lai trong quá trình diễn ra bi kịch này. Nhưng tôi thì lại nghiêng về một hướng tìm hiểu khác, đó là nội tâm của nhân vật. Khát khao sống và khát khao được yêu của nhân vật nữ là có thật!  nhân vật nữ truyền từ “giả dại” sang “thật dại”.  đó là một sự phấn đấu nội tâm do kết cấu sinh lý và tâm lý của người nữ.  Khát vọng luyến ái ngoài khuôn khổ hôn nhân, nhưng điều đó lại vi phạm khuôn vàng thước ngọc đạo lý cương thường của chế độ phong kiến. Muốn vượt qua được cương thường đạo lý trong thời điểm tác phẩm đó CHỈ CÓ THỂ LÀ ĐIÊN!. Nhưng với thân phận của người phụ nữ, thì sự trả giá là rất đắt khi bị phản bội.  nhân vật chính không thể quay lại vì cánh cửa Cương thường đã khép lại.  diễn biến của vở chèo dường như còn có nhiều tình tiết dị bản khác nhau.  nhưng bi kịch là không thể tránh khỏi? Điều gì dẫn đến bi kịch ấy? Những nhân vật phản diện trong vở chèo dường như không phải là những tác động ngoại biên trực tiếp dẫn đến bi kịch . Mà chính là nội tâm nhân vật nữ chính Suý Vân!  nếu xét trên bình diện văn học thế giới thì Trung Quốc cũng có nhân vật Phan kim Liên trong Thủy hử, Nga có nhân vật Anna Karennina, Đức có nhân vật Effi Briest mà tôi mới được biết. Còn những văn học nước khác thì tôi chưa được nghe đến.  tuy nhiên môi trường sống ở những nước văn minh phát triển, có những người phụ nữ có lối sống phá cách. Họ tuyệt nhiên không tôn trọng cương thường đạo lý theo cách phổ thông. Họ phá cách họ tư duy , và họ vượt qua … họ không lựa chọn bước đường cuối cùng .  ngay chính bản thân nhân vật Phan kim Liên trong Thủy hử thì cô ấy bị võ tòng giết chết chứ không phải cô ấy tìm đến cái chết .  tuy nhiên diễn biến nội tâm của nhân vật nữ trong vở chèo kinh điển của văn hóa sân khấu Việt Nam là Súy vân lại là một hình tượng sinh động vô cùng tận . Mà nếu diễn viên chèo nào của Việt Nam đóng được vai này một lần đều nên được phong danh hiệu nghệ sĩ nhân dân ! 

Trở lại về vấn đề luân lý . Khi nhân vật Nữ chính là Súy vân được lột tả một cách sinh động và chân thật qua hai giai đoạn giả và thật- những kịch tính cao trào với những cú gào thét cười cợt khiến cho người xem phải buốt ruột và căng tim như phim hành động kinh dị Hollywood. Thì các nhân vật phản diện ngoại biên khác hầu như chúng ta không biết được nội tâm của họ ra sao: kim nham, trần Phương, mụ quán, thậm chí ngay cả những hề chèo đan xen trong vở diễn thể hiện là vai thiện vai bình vôi. Trên bình diện lương tâm chúng ta cũng không nhìn thấy họ có gì đặc biệt và rõ nét.  Vì nội tâm của con người như nho giáo đã nói nó là “nguy -vi -tinh -nhất “. Và khi bi kịch xảy đến thì lương tâm của con người mới thực sự bị kích động. Lương tâm là gì? Có phải nó là một cơ quan sinh học nằm giữa dạ dày và tuyến tụy hay đại tràng hay không?  ông A có lương tâm ông B có lương tâm chị C có lương tâm!!!! Tất cả đều có lương tâm. Nhưng lương tâm luôn luôn câm lặng không nói lên lời.  lương tâm chỉ lên tiếng khi nó bị kích động thực sự!  diễn biến của vở kịch phải kết thúc bằng bi kịch! Nếu không lương tâm sẽ không lên tiếng. 

hồi tôi cấp ba, có một bạn học nữ của tôi đã dành huy hiệu học sinh thanh lịch với một vở kịch độc thoại mà cô ấy đóng.  nhân vật nữ chính là một cô bé bán bánh mì rao.  trong một khung cảnh những năm 90 nghèo đói. Một cô bé bán bánh mì trên đường phố nghèo nàn, với tiếng rao lạc lõng. Và kịch tính xuất hiện khi cô ấy nhìn thấy chính bố của mình đang khoác vai một người đàn bà khác .  một cuộc hôn nhân đổ vỡ và bi kịch tràn đến trong cuộc đời cô bé ?, hay cuộc đời mẹ cô bé ?  hay một gia đình nhỏ đang hạnh phúc bị vỡ tan nát.  lương tâm con người thực sự lúc ấy bị kích động.  không chỉ những đứa trẻ cấp ba như tôi mà bản thân những thầy cô giáo đã trưởng thành cũng phải thừa nhận, sức hấp dẫn và kịch tính thôi thúc vào lương tâm họ.  Và bạn nữ đó đạt danh hiệu học sinh thanh lịch cấp trường và quận Hai bà trưng năm đó. (Tất nhiên chỉ vào thời điểm đó vở kịch ấy mới thực sự sinh động, còn cách này gần 30 năm thì nhận thức con người về hạnh phúc và ly hôn đã khác )

Liệu những bi kịch như Súy vân trong thời hiện đại vẫn còn mãi mãi hay không ? Một câu hỏi mà cánh đàn ông chúng ta phải đặt ra cho chính mình. Rằng khi một xã hội đã phát triển văn minh và hiện đại, người phụ nữ được giải phóng khỏi những ràng buộc cương thường và đạo lý . Họ có thể yêu ai tuy thích . Không cần phải giả vờ .  họ có thể ngủ với ai tùy thích ! Không nhất thiết phải  chung tình với một người ! Và người đàn ông phải chấp nhận tất cả những gì có thể chấp nhận được trong khuôn khổ nhân văn của một quý ông .  thời nay không ít người có thể như vậy . nhưng mà đáng tiếc bản năng cưỡng hiếp của đàn ông , cũng như chế độ đa thê bị hạn chế và bị xem là lạc hậu.  giải phóng cho phụ nữ hóa ra nhấc một cái cùm này ra khỏi cổ họ thì lại cho họ một cáicùm khác!  bi kịch vẫn tiếp tục!  cách giải quyết bi kịch không chỉ ở chỗ lật đổ những thói đạo đức Cương thường giả dối.  những bộc bạch nội tâm sáng tỏ của người phụ nữ, không cần phải đóng giả đóng thật. Và phía người đàn ông cũng không cần phải đóng vai chính nhân quân tử coi trọng danh dự hơn cả mạng sống. Hãy là một con người thật bản năng! 

Nhưng mà hơn hết thế kỷ 20, khi mà thuyết vật chất quyết định Ý thức của Lênin đã ra đời. Vật chất quyết định Ý thức và Ý thức chỉ là phản ánh của vật chất. Chức năng điều hành kinh tế của người đàn ông cũng như người đàn bà phải hoàn toàn cân bằng bằng nhau. Ở đây trong vở chèo Kim Nham thì yếu tố đó lại không được nhắc đến, mà vở chèo chỉ tập trung vào nội Tâm vai nữ chính qua các cung bậc tâm lý khác nhau . 

Tôi lại nhớ đến một vở chèo khác đó là vở “tiên cô hóa hồ.” Tôi đã xem nó từ khi còn bé, không nhớ hết các yếu tố nghệ thuật được lột tả. Nhưng tiên cô tài ba vì tình yêu mà đã nhả Ngọc Quý cho người yêu. Nhưng bất ngờ bị người yêu phản bội. Và hóa thành cáo.  nếu xét về nội tâm nhân vật thì nhân vật tiên cô trong vở chèo này có một điểm gì đó giống như Súy vân- tình yêu- khát khao được yêu thương! Nhưng cái giá phải trả lại là sự phản bội! 

Trong cuộc đời mỗi con người đều phải trải qua tối thiểu một lần bị thất vọng vì cái gì đó, từ những điều nhỏ nhất cho đến những điều cực lớn : thất hứa, thất tình, yêu đơn phương, quên hẹn, vay không trả, trấn lột, lừa đảo, phản bội, nói dối … từ những mối quan hệ cơ bản: vợ chồng , cha mẹ, con cháu, bạn bè, đồng nghiệp , lãnh đạo - nhân viên … lừa lọc lẫn nhau, … chính xác ra với những niềm tin mà chúng ta suy tôn thì chúng ta đều đã chết một phần nào đó cho mỗi một lần bị phản bội.  tuy nhiên có người chết được và có người không chết được. Có người chết một phần, có người chết mất tất cả! Chẳng phải vì thế mà trong những xã hội hậu công nghiệp. Khi sức ép về vật chất và tinh thần dồn nén, và niềm tin hy vọng không còn! Con người ta thường lựa chọn tự sát.  có những người thì tự sát ngay lập tức,  cũng có người để một thời gian lâu sau khi đủ sức chịu đựng đạt đến độ then chốt .  và sự chán ghét trần gian đã đến mức tột đỉnh . Họ mới có thể quyết tâm xuống tay ! Nếu so với những con người còn đang tồn tại thì những người đó dũng cảm biết bao nhiêu. Tiểu thuyết “rừng Na Uy” đã được phóng tác thành phim.  nó cho ta thấy những con người dũng cảm từ bỏ cuộc sống, nhưng cũng có những con người dám đối mặt với cuộc sống bằng những phương thuốc tinh thần đều đặn. Hay họ bản lĩnh hơn những người kia? Không ai chắc! 

Kết lại bài viết này tôi muốn nói rằng bi kịch của Súy vân không phải là bi kịch của một người mà là của tất cả đàn bà trên thế giới, hay của tất cả mọi con người khi không tìm được điểm tựa đích thực .  then chốt vẫn là trong nội tâm của chính nhân vật, là sự tôn sùng tình yêu duy nhất, độc nhất, độc tôn, đến mức cực đoan, còn hơn cả mạng sống . Khi mà họ quay lại những mặt khác họ không thấy đâu là một tia sáng để họ tiếp tục đi tiếp . nhưng con người mà, ai chả mong một kết thúc có hậu? 

Chủ Nhật, 17 tháng 8, 2025

Tiến sĩ Hoàng Phương Mai/ Lời xưa vang vọng(tức Lữ Trung tạp thuyết của Bùi Huy Bích)-2021

(ảnh chị Mai phát biểu trong một hội nghị đã đăng báo trên Internet) 

Tiến sĩ hoàng Phương mai(1976-2025)

Chị hoàng Phương mai quê ở Nam định . Chị tốt nghiệp cử nhân Trung Văn đại học sư phạm Hà Nội.  do bạn bè của song thân chị có nhiều người công tác tại viện nghiên cứu Nôm. Nên chị xin về viện nghiên cứu Hán Nôm làm hợp đồng trước tôi, nghĩa là trước năm 2000 .  thời điểm đó vấn đề biên chế rất là khó khăn, và họ quy định chỉ tuyển người học hán nôm chứ không tuyển người học Trung Văn. Chị đã phấn đấu học tiếp văn bằng hai cử nhân hasn nôm tại trường đại học khoa học xã hội và nhân văn. Sau này theo định hướng nghiên cứu của đơn vị, cần người nghiên cứu chữ nôm tày . Chị lại tiếp tục tham gia học chữ nôm tày (chị là một trong những chuyên gia chữ nôm tày, và là nữ duy nhất, của Viện nghiên cứu Hán Nôm là các ông ba: cung khắc lược, Lưu đình Tăng, Nguyễn Minh Tuan, Phạm hoàng Giang , hoàng Phương mai ). Thời gian đầu công tác chị đảm nhận nhiệm vụ ở phòng tư liệu thư viện thuộc quyền của thạc sĩ chu Tuyết Lan và tiến sĩ Nguyễn Xuân Diệu. Sau khi vào biên chế trị từng có lần được đề cử làm chiến sĩ thi đua cấp phòng. Chị làm luận án thạc sĩ, tiến sĩ ngành hán nôm học. từng viết nhiều bài, tham gia nhiều hội thảo trong nước và quốc tế(Hoa Kỳ, nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan). 

những thông tin bài viết trong nước của chị có trên trang Web của Viện nghiên cứu Hán Nôm .

Thông báo Hán Nôm:

57. Nghi thức tiếp đón phái đoàn sứ bộ triều Nguyễn tại biên giới Việt Trung (TBHNH 2012)

40. Nghiên cứu truyện thơ Nôm Tày Lưu Bình - Dương Lễ (TBHNH 2011)

32. Về một số văn kiện ngoại giao bằng chữ hán của triều đình nhà Nguyễn gửi triều đình nhà Thanh hiện đang lưu giữ tại Thư viện Quốc gia (TBHNH 2010)

58. Công tác biên dịch và nghiên cứu truyện thơ Nôm Tày - Đôi nét về thành tựu và triển vọng (TBHNH 2009)

56. Giới thiệu tư liệu truyện thơ Nôm Tày hiện lưu giữ tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm (TBHN 2008)

53. Giới thiệu tư liệu về thơ An Nam thời Nguyễn/ lược dịch

51. Tình hình phát triển của Nho học Việt Nam qua con mắt của một học giả nước ngoài.

47. Bài văn cấp sắc trong lễ cấp SẮC THEN của người Tày (TBHNH 2003)

42.Về cuốn sách NÔM TÀY mang đậm giá trị giáo dục đạo đức truyền thống (TBHNH 2002)

Tạp chí Hán Nôm từ 2005 về trước:

Bàn về "Vu" và " Vu thuật" trong dân gian thời Lưỡng Hán. - 2002. - Số 3 (52). - Tr.33-47

Lược khảo về thư tịch cổ Việt Nam du nhập vào Trung Quốc. - 2004. - Số 1 (62). - Tr.31-35

Một bài Sli Mửng Pi Mấư (Thơ mừng năm mới) của người Tày Nùng trong kho sách Hán Nôm. - 2003. - Số 2 (57). - Tr.75-

Tạp chí hán nôm từ 2005 về sau: 

Về những phái đoàn sứ bộ triều Nguyễn đi sứ triều Thanh (Trung Quốc) (Tạp chí Hán Nôm, số 6 (115) 2012; tr.51 - 68)

Lược khảo tư liệu văn kiện ngoại giao giữa Việt Nam và Trung Quốc dưới triều Nguyễn (Tạp chí Hán Nôm, Số 3 (94) 2009; Tr. 29-45)

Tưởng nhớ chị hoàng Phương mai (1976 -2025) giới thiệu lại tác phẩm “lữ trung Tạp thuyết “ do chị dịch và nghiên cứu được giới thiệu trên Facebook sách Thành Vinh. Thời điểm chị hoàng Phương mai nghiên cứu về lữ trung Tạp thuyết, tôi khá bất ngờ vì văn bản chữ thảo không phải là dễ đọc. Tôi xin phép chị được chụp lại bản chữ hán để sau này nghiên cứu thêm. Nhưng tôi không có nhiều thời gian vì vòng quanh của Sống. Nay chị đã thành người thiên cổ xin gửi chị một chút tâm tình .  tôi nhớ mãi một năm nào đầu xuân đoàn thanh niên của viện nghiên cứu hán nôm rủ nhau về thăm gia đình chị ở Nam định . Gia đình chị là một gia đình nền nếp Chuẩn chỉnh . Gia đình chị tiếp đón chúng tôi rất chu đáo .  bố mẹ chị và các em của chị rất vui với đoàn khách ở Hà Nội về. chúng tôi nghỉ qua đêm tại nhà chị và sáng hôm sau lên đường sang nhà chị Nguyễn Thị kim Măng ở bên Ninh Bình. chị xe duyên với anh Nguyễn Ngọc Dương cũng công tác tại viện nghiên cứu Hán Nôm. Đám cưới của anh chị tôi được vinh dự cùng một người họ hàng bắn pháo bông trong đoàn đón dâu. Thương nhớ chị! Mong chị thanh thản! 

Lữ Trung Tạp Thuyết

Tác giả: Bùi Huy Bích

Dịch giả: Hoàng Phương Mai

Bìa cứng 436 trang (bao gồm bản gốc chép tay chữ Hán)

Nxb KHXH, tháng 12/2021

Giábìa 288k

Gb 229k









Giới thiệu sách 

Lữ Trung Tạp Thuyết  - Tham tụng Bùi Huy Bích

Trong dòng chảy học thuật Việt Nam cuối thế kỷ XVIII – đầu thế kỷ XIX, Lữ Trung Tạp Thuyết là một trong những tác phẩm tiêu biểu thể hiện chiều sâu tư tưởng và tấm lòng của một nhà nho chân chính – Tham tụng Bùi Huy Bích. Là học trò xuất sắc của nhà bác học Lê Quý Đôn, ông không chỉ tiếp thu tinh thần bác học, mà còn kế thừa và phát triển truyền thống trọng đạo lý, yêu nước, và giàu trăn trở với thời cuộc.

Trong số các tác phẩm của ông, Lữ Trung Tạp Thuyết có thể được xem là một cuốn sách mang tính chất tổng hợp, tạp ký, được Bùi Huy Bích biên soạn sau khi đã từ quan về ở ẩn. Nội dung sách thể hiện những suy tư sâu sắc mà ông tích lũy trong suốt cuộc đời làm quan và học tập, chủ yếu xoay quanh các vấn đề đạo đức, con người, lối sống và thời cuộc vào giai đoạn chuyển giao giữa thế kỷ XVIII và XIX. Tác phẩm không chỉ trích dẫn lời dạy của các bậc hiền triết như Khổng Tử, Mạnh Tử, Hàn Tử hay những điển cố trong Luận ngữ, Kinh thi, Trung dung, mà còn là nơi ông ghi lại quan điểm cá nhân về lịch sử, chế độ, văn chương, cũng như những tập tục sinh hoạt trong dân gian.

Lữ Trung Tạp Thuyết từng được nhiều học giả quan tâm nhưng vẫn chưa có một chuyên luận toàn diện dành riêng cho tác phẩm này, đặc biệt trong lĩnh vực khảo sát văn bản. Đáp lại khoảng trống đó, TS. Hoàng Phương Mai (Viện Nghiên cứu Hán Nôm) đã cho ra đời công trình nghiên cứu chuyên sâu Lời xưa vang vọng – Qua tác phẩm “Lữ trung tạp thuyết” của Bùi Huy Bích (NXB Khoa học xã hội, 2021). Cuốn sách dày 436 trang, chia làm 3 chương chính cùng phần phụ lục gồm bản dịch tiếng Việt và nguyên văn chữ Hán. Qua công trình này, độc giả có thể tiếp cận một cách hệ thống cả nội dung và giá trị văn bản của Lữ Trung Tạp Thuyết, đồng thời hiểu rõ hơn vai trò của tác phẩm trong việc phản ánh đời sống tinh thần và tư tưởng của tầng lớp trí thức Nho học Việt Nam.

Không chỉ là một tập bút ký mang tính học thuật, Lữ Trung Tạp Thuyết còn là tấm gương soi chiếu tâm hồn của một nho sĩ thời loạn, một học trò xứng đáng của Lê Quý Đôn, và là di sản quý giá cho những ai muốn tìm hiểu về học thuật, đạo lý và nhân sinh trong lịch sử văn hóa Việt Nam.


Thứ Hai, 14 tháng 7, 2025

Telc C1. 3/ Technik + Fortschritt

 T

1.Prüfung Training, Lese verstehen: Teil drei

 Die Geschichte der Technik ist so alt wie die Menschheit selbst, und seit jeher zeigt sich der Mensch fasziniert von seiner eigenen Entstehungsgeschichte. Mit dieser eng verbunden ist die Entwicklung von Werkzeugen und technischen Hilfsmitteln, die die Menschheit voran brachte, die aber auch immer wieder für Umwälzungen sorgte. Alles begann am Ende der Steinzeit Der damalige Mensch lebte als Jäger und Sammler in enger Ver-

bindung mit der Natur und gleichzeitig bereits in der Übergangsphase zu Ackerbau und Viehzucht. Siedlungen entstanden, eine rasante technische Entwicklung nahm ihren Lauf. Es wurden Geräte zur Vereinfachung des Ackerbaus benötigt, aber auch Waffen und feste Behausungen für Mensch und Tier. Bronze und Eisen als Grundstoffe ermöglichten die Herstellung einer Fülle von Gerätschaften. Die Formulierung physikalischer Grundsätze schuf eine theoretische Grundlage für die Herstellung und Weiterentwicklung von Produkten. Die technische Mechanik als Wissenschaft wurde geboren, ebenso Hydrostatik und Pneumatik. Zu den bedeutenden Entwicklungen jener Zeit gehören neben Flaschenzug und Katapult auch Wasserräder und Windmühlen. Während der Bronze- und Eisenzei des Mittelalters und der Renaissance verringerte sich die Abhängigkeit des Menschen von der Natur immer weiter, doch der erste wirkliche Einschnitt in der technischen Entwicklung war der Wechsel von der Agrar- zur Industriegesellschaft Der Begriff "Industrie" leitet sich vom lateinischen Wort industria mit der Bedeutung "Fleiß, Betriebsamkeit" ab; er bezeichnet die Produktion und Weiterverarbeitung von Gütern in Fabriken durch Automatisierung. Die erste industrielle Revolution ging in der zweiten Hälfte des 18. Jahrhunderts von Großbritannien aus und verbreitete sich innerhalb weniger Dekaden über den gesamten europäischen Kontinent. Technische Erfindungen wie die Dampfmaschine oder der elektrische Webstuhl ermöglichten Massenproduktion und Großanfertigungen. Dieser Übergang von Muskelkraft zu Dampf, von Manufaktur zu Mechanisierung beeinflusste nachhaltig die gesamte Wirtschaft und das Alltagsleben der Menschen. Die erste Landflucht in die Städte setzte ein. Ab 1920 spricht man von der zweiten industriellen Revolution, welche durch Halb- und Vollautomatisierung eingeleitet wurde. Dies führte zu einem steigenden Grad der Arbeitsteilung und der Rationalisierung von Fertigungsprozessen. Ermöglicht wurde das Ganze durch Werner von Siemens, der 1865 das elektrodynami-sehe Prinzip entdeckte und somit den Grundstein für die Entwicklung des Elektromotors legte. Das Voranschreiten der Automatisierung der Technik rückte dann in den 1970er-Jahren die weitere Entwicklung sowohl der Elektronik als auch der lnformationstechnik, kurz IT, in den Mittelpunkt. Man bezeichnet diese Phase als dritte industrielle oder digitale Revolution. Eine ganz entscheidende Rolle für den Erfolg spielte die Entwicklung des Mikrochips und somit die allgemeine Computerisierung. Bereits in den 1940er-Jahren hielten Rechenmaschinen Einzug in große Firmen und erleichterten den Arbeitsalltag enorm.

Es dauerte weitere 30 Jahre, bis Personal Computer auch in die privaten Haushalte gelangten. Ein ganz neuer Industriezweig entstand und die digitale Revolution führte weltweit zu großen Veränderungen im Arbeitsleben. Die Erleichterungen durch den Computer werden jedoch nicht nur als positiv erachtet; nach Auffassung verschiedener Ökonomen besteht die Gefahr, dass durch die digitale Revolution langfristig Arbeitsplätze und ganze Berufszweige verschwinden werden. Dennoch ist der Computer heute aus dem Arbeits - und Privatleben nicht mehr wegzudenken. Die digitale Revolution ist längst nicht abgeschlossen; bei der Entwicklung von Robotern und der künstlichen Intelligenz etwa werden erhebliche Fortschritte, Entwicklungen und Veränderungen erwartet. Mit dem Begriff "Industrie 4.0" bezeichnet man die jüngste Phase der industriellen Revolution. Darunter versteht man die engere Verzahnung der industriellen Produktion mit moderner Informations- und Kommunikationstechnik. Eine weitestgehend autonome Produktion, in der Menschen und Maschinen direkt miteinander kommunizieren und kooperieren, soll dadurch möglich werden. Diese Form des industriellen Fortschritts findet bereits Anwendung bei manchen logistischen Prozessen. Hierbei werden viele Produktionsprozesse digitalisiert. Statt "auf Lager" vorzuproduzieren, erfolgt die Produktion auf Nachfrage oder nach dem tatsächlichen Bedarf. Ziel ist es, Produktionsprozesse zum einen zu optimieren und zum anderen zu individualisieren. Voraussetzung für das Gelingen sind autonome, selbststeuernde, wissensbasierte und sensorgestützte Produktionssysteme. Es ist zwar noch ein langer Weg bis zur vollständig automatisierten Produktion, doch einzelne Produktionsschritte lassen sich schon heute auf diese Weise durchführen. Die Geschichte zeigt, dass wir unmöglich am Ziel angekommen sein können. Die nächsten Generationen werden sich vermutlich bereits mit Industrie 7.0 beschäftigen. Wie diese aussehen mag? Vielleicht kennen wir sie ja schon. 80 Jahre bevor das Internet entwickelt wurde, schrieb Mark Twain über eine Kommunikationsform, die dem Internet sehr ähnelt Im Science-Fiction-Roman Ralph 124C 4 1 stellte Hugo Gernsback 1911 einen Videochat dar, der an unser heutiges Skype erinnert, und auch die heute beinahe überholte CD wurde1934 in einem Roman erwähnt. Wollen wir also Industrie 7.0 erkunden, sollten wir in die Kreativwerkstätten der Science-Fiction-Filme von heute schauen: Mensch und Maschine vereinen sich dort zu bizarren Wesen mit unglaublichen Fähigkeiten, Menschen besiedeln neue Planeten und reisen durchs All, sie erschaffen neue Kreaturen, überwinden die Grenzen von Raum und Zeit und siegen sogar über den Tod und die Endlichkeit des Lebens. Was einst mit dem Feuer begann, scheint keine Grenzen zu kennen.

 

 

 


2. Funktionsweise des Knicklichtes

 

 Ein Leuchtstab besteht in der Regel aus einem durchsichtigen, biegsamen Plastikröhrchen, in dessen Innerem sich ein Glasröhrchen befindet. Durch diesen Aufbau entstehen zwei getrennte Kammern, welche wiederum mit unterschiedlichen Chemikalien befühlt sind. in dem inneren Glasröhrchen befindet sich eine Wasserstoffperoxid-Lösung, das umliegende Plastikröhrchen ist dagegen mit einer fluoreszenzfähigen Verbindung, weiteren Chemikalien und Farbstoffen befüllt, von welchen wiederum die gewünschte Leuchtdauer und -farbe abhängig ist. Durch das Knicken des Leuchtstabes bricht das innere Glasröhrchen. Mit dem daraus resultierenden Vermischen der Flüssigkeiten beginnt eine chemische Reaktion, welche als Licht wahrnehmbar wird. Wärme entsteht bei chemisch erzeugtem Licht, dem sogenannten kalten Licht, nicht. Da dieses Licht aufgrund einer chemischen Reaktion zustande kommt, ist die Leuchtdauer begrenzt und der Vorgang nicht wiederholbar.

 

 


3. Was ist Intelligenz? 

 Intelligenz ist gut verteilt: Jeder glaubt, genug zu haben. (Unbekannt)

Dinge wahrzunehmen ist der Keim der Intelligenz. (Laotse )

Die Intelligenz besteht darin, dass wir die Ähnlichkeit der verschiedenen Dinge und die Verschiedenheit

der ähnlichen erkennen. (Charles de Secondat, Baron de Ia Brede et de Montesquieu)

Nur ein Unvorsichtiger wagt vor Leuten, die er nicht kennt, Geist zu haben. (Ciaude-Adrien Helvetius )


 

 

 


 

 

 

 


4. Prüfungtraining: Hörverstehen, Teil 2.

Liebe Zuhörerinnen und Zuhörer, ich begrüße Sie ganz herzlich

zu unserer heutigen Sendung zum Thema ,T echnik - qua vadis?".

Dies ist der dritte Teil in unserer Sendereihe "Das Leben in einer

technisierten Welt''. Am Mikrofon begrüßen wir heute Professor

Joachim Neigel. Er ist Leiter des Instituts ,Neuere Technologien". Auf

dem Gebiet der künstlichen Intelligenz ist das die weltweit drittgrößte

und in Deutschland sogar die führende Forschungseinrichtung.

Professor Neigel lehrt den Schwerpunkt künstliche Intelligenz. Mit

diesem Thema beschäftigt er sich schon lange. So hat er bereits

in seiner Doktorarbeit erforscht, wie Anwender und Maschinen

interagieren können.

Sehr geehrter Herr Professor Neigel, vielen Dank für Ihren Besuch

in unserem Studio. Sie sind ja nicht nur Leiter des Instituts, sondern

auch Gründungsmitglied. Was hat Sie bewogen, die künstliche

Intelligenz zu erforschen und zudem ein Institut zu gründen?

Liebe Frau Dreher, vielen Dank für die Einladung heute. Ja, also,

das Thema "künstliche Intelligenz" begleitet mich schon seit einigen

Jahren - eigentlich schon, als ich den Begriff der künstlichen

Intelligenz so noch gar nicht kannte. Ich habe beobachtet, wie ältere

Menschen mit Technik in Kontakt kommen und an ihre Grenzen

stoßen. Natürlich gibt es altersgerechte Technik, die sich auch gut

verkauft, aber wie lange wird es möglich sein, jede neue Technologie

auch in einer Variante für Senioren - also mit größeren Knöpfen

zum Beispiel oder reduzierter Anwendungsbreite - anzubieten?

Zwangsläufig werden wir die Alten abhängen und dadurch werden

wir sie aktiv ausgrenzen. Selbst Senioren, die Interesse an Technik

zeigen, haben kaum Chancen, mit dem immer schneller werdenden

Wandel mitzuhalten. Sehen Sie, die Schnittstelle zwischen der

Technik und dem Anwender ist oft unterentwickelt.

Es geht also darum, die Interaktion zwischen Mensch und Technik

einfacher zu machen, damit Technik leichter bedienbar wird. Und

genau davon werden die Senioren profitieren.

!!>- Das klingt erst mal sehr einleuchtend und positiv, aber wie sieht es

mit den Risiken und Gefahren aus?

Auch darum geht es in unserer Forschung. Grundsätzlich leben

wir in einer Welt, in der die Chancen des einen die Risiken des

anderen bedeuten können. Das lässt sich leider nicht trennen.

An unserem Institut haben wir uns für die Entwicklung von

Chancen entschieden. Dass wir im gleichen Atemzug auch Risiken

produzieren ist uns durchaus bewusst, doch wie kann man Risiken

vorhersagen?

Auch durch ein Risikomanagement, das sämtliche Maßnahmen zur

Erkennung, Analyse, Bewertung, Überwachung und Kontrolle von


Risiken umfasst, können nicht alle Eventualitäten ausgeschlossen

werden. Aus diesem Grund sollte das Risikomanagement nicht

überbewertet werden.

Künstliche Intelligenz wird sicher auch einige. Arbeitsplätze

vernichten. Solche Perspektiven wecken natürlich Angste: So wird

manchmal befürchtet künstliche Intelligenz könnte die menschliche

Arbeitskraft vollkommen überflüssig machen. Denn gewiss wird

sie die menschliche Leistungsfähigkeit in einigen Bereichen um

Längen übertreffen. Oft werden auch Zweifel an der zukünftigen

Beherrschbarkeil künstlicher Intelligenz geäußert. Doch vieles,

was man darüber liest liegt noch in weiter Ferne. Sicher wird

künstliche Intelligenz nicht in den nächsten Jahren alle Probleme

der Menschheit lösen. Heute soll sie in erster Linie dazu beitragen,

Fehlerquellen zu minimieren, also den menschlichen Faktor als

Fehler auszuschließen. Ein Beispiel dafür ist die Entwicklung

selbstfahrender Autos. Schließlich ist die Mehrzahl der Unfälle auf

menschliche Fehler zurückzuführen.

 Professor Neigel, ich möchte noch einmal nachhaken: Sie haben

erste Risiken ja gerade angesprochen, aber in der Gesellschaft ist

doch eine große Skepsis zu erkennen. Wie reagieren Sie darauf?

Die Skepsis gegenüber neuen Technologien war immer vorhanden,

dem kann auch ich nicht entgegenwirken. Mein Beitrag besteht

vielmehr darin, Technik für alle zugänglich zu machen, also zum

Beispiel auch für Senioren. Andererseits geht es auch darum,

Experten auszubilden. Denn hinter künstlicher Intelligenz steckt

eine komplexe Technik. Solche Expertensysteme gehören in

Expertenhände. Nur dann kann verantwortungsvoller Umgang mit

Risiken annähernd gewährleistet werden.

10> Mit welchen konkreten Risiken wäre denn zu rechnen, wenn große

Teile der Lebensverwaltung in die Hände von Maschinen fallen? Denn

es geht doch auch um Datenverwaltung, um Statistikauswertung, um

automatisierte Dienstleistungen, oder sehe ich das falsch?

Nein, das sehen Sie ganz richtig. Ich sehe das Risiko auch, aber die

Antwort auf diese Frage sehe ich nicht aufseilen der Wissenschaft.

Sicher, wir handeln nach moralischen und ethischen Grundsätzen,

aber Ihre Frage muss von Politikern und von Juristen beantwortet

werden. Es können eindeutige Regelungen und Gesetze geschaffen

werden. Noch sind die Gesetzeslücken enorm, daher müssen auch

die Anwender und Endkunden ihre Verantwortung wahrnehmen. Der

Eigenschutz und die Sicherung der eigenen Daten ist ja nicht nur

im Sinne des Verbrauchers - es ist sogar seine Pflicht. Die meisten

Risiken entstehen ja auch im Grunde durch den Anwender. Aber

ebenso nskant ist auch eine fehlende rechtliche Basis.

!> Was wäre denn dafür ein konkretes Beispiel?

Na, nehmen wir zum Beispiel wieder selbstfahrende Autos. Noch

sind sie nicht serienreif, und es wird eine Weile dauern, bis sie auch

für den Normalverbraucher erschwinglich sind. Doch dann werden

sie einige Verbesserungen bringen: Sie werden dazu beitragen, dass

die Zahl der Unfälle zurückgeht. Außerdem werden sie effizienter

fahren als normale Autos, sodass der Kraftstoffverbrauch abnimmt.

Sogar die Parkplatzsuche könnte automatisiert werden.

Doch wer übernimmt die Verantwortung, wenn ein solches Fahrzeug

in einen Unfall verwickelt wird? Der Fahrer? Der Hersteller? Oder

werden wir bald Autos vor Gericht stellen? Sie sehen, hier ist noch

einiges ungeklärt. Und auch die Frage, wie das Programm eine

Entscheidung trifft, wird uns beschäftigen. Stellen Sie sich folgende

Situation vor: Sie programmieren Ihr Auto, möglichst sparsam und

umweltschonend zu fahren, und es kommt zum Ergebnis, dass es am

sparsamsten und umweltschonendsten is erst gar nicht loszufahren,

und es schaltet sich einfach ab. Diese Konflikte zwischen Mensch

und Maschine müssen geregelt werden, genauso wie Konflikte

zwischen Menschen geregelt werden. Es wird ganz sicher ein

zukünftiges Miteinander zwischen Menschen und Technik geben.

Das Beispiel klingt erst mal amüsant, aber übertragen auf andere

Bereiche ist es doch erschreckend. Müssen wir uns nicht doch

Sorgen machen?

Nein, im Moment brauchen wir uns keine Sorgen zu machen.

Wissen Sie, Maschinen rechnen und werten Daten aus, doch an

Erkenntnissen mangelt es ihnen und Bedürfnisse haben sie auch

nicht. Sobald Maschinen allerdings Bedürfnisse entwickeln und

darüber hinaus auch den Drang, diese zu befriedigen, kann es aber

gefährlich werden. Wenn meine Schach-App also aus Frust über ein

verlorenes Spiel mein Handy ausschaltet und sperrt mache ich mir

wirklich Sorgen. Es ist also wichtig, dass die Wissenschaftler solche

Möglichkeiten nicht aus den Augen verlieren. Es wird ihre Aufgabe

sein sicherzustellen, dass Systeme, die mit künstlicher Intelligenz

arbeiten, kein Eigenleben entwickeln, das wir nicht wollen.

P. Aber wie können wir dem entgegenwirKen? ln der heutigen Zeit

scheint doch nichts mehr unmöglich, auch nicht die beleidigte

Schach-App.

Zum einen muss man sagen, dass natürlich alles vorstellbar ist,

aber vielleicht nicht alles umgesetzt werden sollte. Aber hier sind

Wissenschaftler und Politiker gefragt. Es geht vor allem darum, dass

Maschinen unser Leben bereichern und dem Menschen dienen. Aber


sie sollten eben nur von Experten bedient werden, und das muss

gesetzlich gesichert werden. Die Verantwortung dafür liegt natürlich

beim Menschen, diese muss er aber dann auch tragen und ertragen.

Hier sehe ich ganz klar Handlungsbedarf. Eine Verteufelung der

Technik wird unnötig, wenn die Regeln zum Einsatz klar sind und

die Verantwortung auf den Schultern von kompetenten und integren

Entscheidungsträgern liegt.

t> Darf ich Ihnen noch eine letzte Frage stellen?

Aber natürlich, gerne.

t> Haben Sie Ihr Handy mit einer PI gesperrt?

Sicher! Aber das hat nichts mit künstlicher Intelligenz zu tun, sondern

ist eine reine Vorsichtsmaßnahme gegen Diebstahl. Schauen Sie mal

hier - meine Uhr. Das ist unser Prototyp. Wenn mir jemand mein

Handy stiehlt, kann ich mit diesem Knopf hier an meiner Uhr mein

Mobiltelefon erreichen, kann Daten löschen oder in einer Cloud

speichern und vor allem das Gerät komplett ausschalten. Das ist

schon wichtig, denn ich teste ja auch viele unserer Produkte selber

und habe ein man kann fast sagen Super-Smart-Haus, das

ich von meinem Mobiltelefon aus steuere. Das möchte ich nicht

in fremden Händen wissen. Ich kann ja sogar die Temperatur in

meinem Kühlschrank mit meinem Handy einstellen - das sollte

besser niemand anderes tun.

.... Ach, darf ich das mal sehen? Wie geht das?

Na klar, da brauche ich mein Handy. So . . . ja . . . schauen Sie hier.

.... Ich kann ja sogar 1n Ihren Kühlschrank schauen!

Ja, klar. Ich muss doch wissen, was ich einkaufen muss. Und ich nutze

das wirklich, aber ich habe ja auch ein Fa ible für solche Spielere•en.

.... Professor Neige!, ich danke Ihnen herzlich für das Interview und Ihre

Ausführungen!

Nächste Woche geht es dann in unserer Sendereihe weiter mit dem

Thema ,Gesundheit und technischer Fortschritt". Ich verabschiede

mich für heute und wünsche Ihnen eine angenehme Woche.



 



5. Der Eisatz von künstlicher Intelligenz und die Konsequenzen für den Arbeitsmarkt. 

 

 Der technische Fortschritt wird kommen - doch wer wird profitieren? Die rasche technische Entwicklung ist eine Bereicherung: Von Suchmaschinen im Internet über Pflegeroboter bis hin zu "Pokemon Go" - wir nehmen alles dankbar an. Daher ist es nur folgerichtig, wenn die Politik die Förderung neuer Technologien in den Fokus rückt. Vor allem aber, weil die zukünftigen politischen Entscheidungen unseren Arbeitsmarkt stark beeinflussen werden. Sie werden entscheidend dafür sein, wer von neuen Technologien profitieren wird und wer durch sie verliert. Unumstritten ist, dass neue Technologien bereits heute radikale Auswirkungen auf den Arbeitsmarkt haben. Viele Arbeitsbereiche werden perspektivisch verschwinden und neue Arbeitsfelder werden entstehen - jedoch nicht für die gleichen Arbeitnehmer. Vor allem Fließbandarbeiter müssen Maschinen weichen. Diese düstere Prognose ist sogar erklärtes politisches Ziel: Arbeiter sollen durch Roboter und einige wenige Informatiker und Mechatroniker ersetzt werden. Bankangestellte kennen dies bereits, sie sind sukzessive von Automaten und Onlinebanking verdrängt worden. Es ist damit zu rechnen, dass in Zukunft ein beträchtlicher Teil der Bankfilialen in Deutschland schließen wird. Im Gegensatz zu diesen Berufsgruppen werden in allen Arbeitsbereichen dringend Programmierer gesucht, und auch einfache Arbeiten wie Wartung und Instandhaltung der technischen Geräte werden weiterhin von Menschen ausgeführt werden. Weniger bedroht vom technischen Wandel sind Berufe im sozialen und kreativen Bereich. Lehrer, Kindergärtner und Sozialarbeiter ebenso wie Künstler aller Art müssen wohl nicht um ihre Jobs bangen. Doch spiegeln diese Beispiele nicht das alte Vorurteil wider, dass der technische Fortschritt vor allem Menschen mit hohen Bildungsabschl9ssen begünstigt? Leider schlägt sich dieses Vorurteil bereits in der Zahl der Arbeitsplätze sowie der Arbeitslosenrate für verschiedene Berufsgruppen nieder. Naturgegeben ist dieser Trend auf dem Arbeitsmarkt allerdings nicht, denn der Staat beeinflusst mit der -. Förderung neuer Technologien diese Entwicklung. Somit liegt eine große Verantwortung in der Hand � des Staates. Es ist vorherzusehen, welche Arbeitnehmer die Arbeitslosen von morgen sein werden. Gerade Beschäftigte in lndustriesektoren, deren Anzahl immer weiter schrumpft, brauchen gezielte Förder- und Umschulungsprogramme, um in anderen Berufszweigen Fuß fassen zu können.

 

 


6. Von der Natur lernen

 Technik und Naturwissenschaft - diese beiden Begriffe kommen oft Hand in Hand daher, sei es in Zeitungsmeldungen oder Fachpublikationen. Richtig daran ist, dass ohne Natur und Wissenschaft die Technik nicht auf dem heutigen Stand wäre. Ein ganzer Forschungsbereich beschäftigt sich mit Beobachtungen der Natur und dem Übertragen geeigneter und förderlicher Phänomene in die technische Weit. Obwohl die sogenannte Bionik als Wissenschaft noch sehr jung ist, sind Nachahmungen der Natur möglicherweise so alt wie die Menschheit selbst. Indem der Flugpionier Otto Lilienthai den Vogelflug beobachtete, gelang ihm eine Verbesserung der Flugeigenschaften seiner Flugmodelle. Auch das Fahrrad basiert auf Erkenntnissen der Bionik. Der Aufbau des menschlichen Skeletts überzeugt aufgrund von Stabilität und Leichtigkeit - diese Eigenschaften finden wir in den Speichen des Fahrrads wieder und darüber hi,naus auch in der Architektur. Ebenso rückte der Traum von selbstreinigenden Oberflächen in greifbare Nähe, nachdem die Oberflächenstruktur der Blätter von Lotosblumen analysiert wurde: Der sogenannte Lotuseffekt$ wird in der Herstellung von wasserabweisender Outdoor-Bekleidung und an Hausfassaden eingesetzt. Doch wie entstehen all diese Ideen? Nachdem meist seitens der Industrie ein Problem definiert und an die Forschungsinstitute herangetragen wird, suchen diese zielgerichtet nach Analogien in der Natur. Sie analysieren die Analogien, um Lösungen zu finden. So stand zum Beispiel Mercedes-Benz vor der Herausforderung, ein möglichst großes Auto zu entwickeln, welches im Verbrauch dennoch auffallend sparsam sein sollte. Die Antwort gab der Kugelfisch: Groß und rund widerspricht er den physikalischen Prinzipien der Effizienz und Sparsamkeit, und dennoch bewegt er sich mit messbar geringem Widerstand durchs Wasser. Als Resultat stellte der Automobilkonzern im Jahr 2005 das Mercedes-Benz bionie car vor und schaffte damit die Vereinbarkeit von Kompaktklassenfahrzeugen und sparsamem Verbrauch. Grundsätzlich wird die Bionik in unterschiedliche Forschungsbereiche unterteilt. Dazu gehört die Konstruktionsbionik, welche sich mit Konstruktionsregularitäten der Natur beschäftigt. Als Beispiele lassen sich der Aufbau von Knochen und Hafteigenschaften von Oberflächen nennen. Die Sensorbionik untersucht die Reizaufnahme und Verarbeitung, die Bewegungsbionik analysiert dagegen Mechanismen des Antriebs und Einflüsse von Oberflächen. Sogar die Robotik bedient sich gern der Ergebnisse der Bionik, und so entstehen spinnenartige Roboter, welche in Stabilität und Wendigkeit anderen Entwicklungen weit überlegen sind. Anhand dieser Beispiele lässt sich deutlich erkennen, dass die Bionik auch in Zukunft ein wichtiger Forschungsbereich bleiben und weiter an Bedeutung gewinnen wird. Denn es gibt eine ganz typisch menschliche Eigenschaft - den Drang, Visionen umzusetzen und die Grenzen des Möglichen und Machbaren auszuloten. Im technischen Bereich findet der Mensch einen großen Spielplatz mit reichlich Raum für Neugier und Innovation. Doch wie hoch oder wie gering ist die Wahrscheinlichkeit, dass auch die Genetik nach Vorbildern in der Natur sucht? Werden wir in absehbarer Zeit die Sehkraft eines Adlers, die Lebenserwartung einer Schildkröte oder die Körperkraft eines Eisbären besitzen? Nichts scheint unmöglich angesichts des immer schneller werdenden Fortschritts und der schier unendlichen Neugier des Menschen.

 

 

 


7. einen Vortrag halten. 

 

 Ich hatte mich eigentlich auf das Thema gefreut, weil ich ja auch Biologie studiere, aber dann habe ich so gut wie nichts verstanden. Trotzdem musste ich immer mal wieder schmunzeln, denn der Redner hat wirklich eine mitreißende Art und wäre sicher ein guter Kabarettist. Seine Gliederung war so chaotisch, dass ich nie wusste, bei welchem Punkt wir gerade waren. Auch passten die Powerpoint-Folien nicht immer zu dem, was er sagte. Alles in allem kann ich also sagen: Gut unterhalten, aber nichts gelernt. Alina (24), Studentin der Biologie, nach einem Vortrag zum Thema "Bionik und Industrie 4.0"