Mừng bạn / Dương Khuê

Tình bạn Nguyễn Khuyến – Dương Khuê nổi tiếng qua bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến. Lời thơ nôm na tình cảm day dứt. Tác phẩm được đưa vào SGK cho học sinh Trung học Cơ sở, nên hầu như ai yêu thích văn học thời kỳ Cận đại đều thuộc lòng câu mào: Bác Dương thôi đã thôi rồi/ Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta  https://vi.wikisource.org/wiki/Kh%C3%B3c_D%C6%B0%C6%A1ng_Khu%C3%AA

Nhưng mấy ai được biết bài thơ mừng của Dương Khuê mừng Nguyễn Khuyến sau đây được con cháu làm biển ngạch treo ở từ đường cũ làng Yên Đổ.

Nhân chuyến du ngoạn của Bloger-Ts. Nguyễn Xuân Diện có trưng ảnh bức Cuốn thư này lên. Chúng tôi hỏi thăm ngọn ngành, một số chi tiết còn chưa thỏa lòng. Nhưng cũng xin đăng lại lên giới thiệu cho đồng hữu cùng đọc.

三鼓詞場三冠軍 雄鋒忠戰絕驚人 渭川此捷今誰敵 甲子吾年更有君 四世象文黃榜錄 七旬仙滴碧桃春 江山回首重來路 終幾單瓢遇翠雲 嗣德辛未春王正月  第 雲池進士楊珪 拜 保大庚午秋奉薦錄

Tam cổ từ trường tam quán quân Hùng  phong trung chiến tuyệt kinh nhân Vị xuyên thử tiệp kim thùy địch Giáp tí ngô niên cánh hữu quân Tứ thế tượng văn hoàng bảng lục Thất tuần tiên trích bích đào xuân Giang sơn hồi thủ trùng lai lộ Chung kỉ đan biều ngộ thúy vân Tự Đức Tân Mùi. Xuân vương chính nguyệt. Đệ Vân Trì Tiến sĩ Dương Khuê bái Bảo đại Canh ngọ thu phụng tiến lục

Ba lượt văn trường ba lượt quán quân[1] Hùng phong khí thế tuyệt kinh nhân Vị Xuyên[2] như thế ai địch nổi Cùng lứa chúng mình lại có anh Bốn đời văn nghiệp còn ghi bảng Bảy tuần tiên giáng ngọn đào xuân Non sông còn hẹn ngày quay lại Bầu cơm giỏ nước gặp mây xanh[3] Ngày xuân tháng giêng năm Tân mùi niên hiệu Tự Đức (1871) Tiến sĩ làng Vân Trì là Dương Khuê em kính bái Cung chép dâng mùa thu năm Canh Ngọ niên hiệu Bảo Đại (1930)

https://vi.wikipedia.org/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Khuy%E1%BA%BFn

https://vi.wikipedia.org/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_Khu%C3%AA

Theo như thông tin lạc khoản, bài thơ trên Dương Khuê mừng Nguyễn Khuyến thi đỗ năm 1871, lúc đó 36 tuổi. Trong khi đó Dương Khuê đã đỗ Tiến sĩ từ năm 1868. Dương Khuê ít tuổi hơn, nên xưng là Đệ (em), là cũng phải. Khi thi Cử nhân thì cả Nguyễn Khuyến và Dương Khuê cùng đỗ khóa 1864, khóa đó Nguyễn Khuyến đỗ đầu. Sang năm sau thi Hội thì cả 2 cùng không đậu, cùng ở lại Huế ôn luyện. Đến năm 1868 thì Dương Khuê đậu Tiến sĩ, đến năm 1871 thì Nguyễn Khuyến đậu Tiến sĩ. Nhưng Nguyễn Khuyến đỗ đầu cả Cử nhân, Hội nguyên, Đình nguyên nên có danh hiệu Tam nguyên từ đây.

Nhưng theo nội dung trong thơ thì, có câu mừng Thất tuần là 70 tuổi (Thất tuần tiên trích bích đào xuân). Có lẽ nào đây là bài thơ mừng thọ Nguyễn Khuyến. Nếu vậy thì nó phải được viết năm 1905?. Văn bản bài thơ cũng như niên đại Cuốn thư cần được khảo sát thêm nữa. Chúng tôi xin giới thiệu cùng các bạn yêu thơ, yêu Nguyễn Khuyến, Dương Khuê góp phần tìm hiểu thêm về danh nhân văn hóa đất Việt.

Ts. Nguyễn Xuân Diện trước cổng Môn tử môn - nhà Nguyễn Khuyến

Bức hoành phi: Vũ Lộ Lưu Căn tại nhà thờ cụ Nguyễn Khuyến

---

[1] Nguyễn Khuyến đỗ đầu cả Giải nguyên, Hội nguyên, Đình nguyên nên gọi là Tam nguyên, đây khen là Tam quán quân.

[2] Vị Xuyên: quê hương ông ở Hà Nam, cũng có dòng Vị xuyên chảy qua.

[3] Bầu cơm, giỏ nước, là lấy điển của Nhan Hồi”một giỏ cơm, một bầu nước. Tại ngõ hẻm, không mất khí phách”. Cũng ví Nguyễn Khuyến là người có chí học hành như Nhan Hồi vậy.