KHOA BẢNG TIÊU KỲ 科榜标奇

Trần Văn Giáp/ Lược truyện các tác gia Việt Nam/ TẬP I/ CHƯƠNG I: CÁC SÁCH THAM KHẢO. II- ĐĂNG KHOA LỤC

16. KHOA BẢNG TIÊU KỲ 科榜标奇

Tác giả PHAN HUY ÔN(1765-1786)

Sách chép tay, trong sách ghi 8 quyển, đóng thành một tập, đánh số từ 1 đến 68 tờ, khổ giấy 32x22, tờ 2 trang, trang 9 dòng, dòng 19 chữ.

Nội dung: Đầu sách (tờ1-2) hình như là mục lục, nhưng tàn khuyết, ngay dòng thứ 2 sau tên sách đã thấy ghi Thống Nguyên bính tuất (1523), cai nhị thập lục khoa,  thì không có nghĩa gì.

Quyển 1 (tờ 3-7), Đặng khoa lục khảo, chỉ khảo từ Thiên-khánh bính ngọ (Trần Cảo) đến Cảnh-trị canh tuất (1670) trở xuống, còn về các triều Lý, Trần thì hãy tạm để lại. Có truyện 14 vị đậu đại khoa.

Quyển 2 (tờ 8-23), Quốc triều trạng nguyên khảo thượng, theo mục lục, mục này khảo về 20 vị đậu trạng nguyên triều Lê.

Quyển 3 (tờ 24), Quốc triều trạng nguyên khảo hạ, mục lục ghi tên 6 vị, nhưng chỉ có mục lục.

Quyển 4 (tờ 25 Phụ lục Trần triều trạng nguyên khảo, nghiên cứu về 9 vị trạng nguyên đời Trần.

Quyển 5 (tờ 30-40), Phụ lục Nguỵ Mạc trạng nguyên khảo, nghiên cứu về 11 vị trạng nguyên triều Mạc.

Quyển 6 (tờ 41 - 51), Hãn mặc truyền hương khảo thượng, nghiên cứu về các nhà có người đậu đại khoa luôn ba đời, theo mục lục có 13 nhà.

Quyển 7 (tờ 52-62), Hãn mặc truyền hương khảo, cũng như trên, theo mục lục có 10 nhà đậu tiến sĩ luôn, nhưng từ sau Lê trung hung.

Quyển 8 (63-68) Côn ngọc điệp đăng khảo (anh em cùng đậu đại khoa), theo mục lục và trong sách chua rõ 8 nhà có ba anh em đều đậu luôn, nhưng thực ra chỉ thấy có 7 nhà.

Theo phân tích trên đây, trong sách này, tác giả ghi những vị thi đậu tiến sĩ đặc biệt ở nước ta, các vị đậu trạng nguyên, các vị thuộc gia đình đậu tiến sĩ luôn mấy đời, anh em cùng đậu tiến sĩi trong một hay luôn mấy khoa. Còn có chỗ thấy ghi “xem mục Thúc điệt đồng khoa khảo (tờ 56), nhưng trong ​​sách không thấy có. Về mỗi vị, tác giả ghi rõ gốc tich ở đâu, tản cư đến đâu, sự nghiệp chính trị, văn chương thế nào; đại khái về tiểu truyện, tuy sơ lược nhưng khá rõ.

Về sách Khoa bảng tiêu kỳ này, trong văn tịch chí (q 45, tờ 161 b). Phan Huy Chú ghi gọn như sau: Sach khoa bảng tiêu kỳ, 4 quyển, do tiến sĩ Phan Huy Ôn soạn, nêu rõ các sự việc kỳ lạ xảy ra trong các khoa thi; hoặc khảo về các vị đậu tam nguyên trẻ tuổi, hoặc khảo về các gia đình có nhiều vị đậu tiến sĩ, v.v …  ghi chép tường tận”. Nay đem so với nội dung phân tích trên, thấy bản chép cuả ta có gồm  8 quyển, mà còn có mục còn thiếu như Thúc điệt đồng khoa khảo.

Về số quyển, thì 4 quyển hay 8 quyển đều cổ, có thể cũng như nhau, vì theo lối cổ, mỗi quyển có thượng và hạ; nhưng còn có mục còn thiếu thì không rõ, mục ấy sẽ vào quyển nào; vả lại chính mục lục cũng không đủ.