Sang thu - Cảm mùa thu của nhân thế. Thoáng nghĩ về Võ Đại tướng quân

Trời chuyển thu sang đông. Cái màu trắng của tuyết Châu Âu chưa đến, cái màu vàng của thu còn man mác, xanh xanh vàng vàng lẫn đỏ đỏ, nhưng gió lạnh giao mùa khiến lòng người se sắt. Cứ mỗi độ gió về tôi lại hắt hơi sổ mũi luôn. Cảnh vinh cảnh tạ điêu tàn. Mà nhân sinh không thích chí, cái chí của thánh nhân thật khó theo. Cái cây rụng lá tưởng là nhẹ nhưng lòng cây cũng biết đau, vì cái thời của nó đã đến. Cái mầm đâm ra tưởng là mạnh mẽ tràn nhựa sống mà cũng đau cắt ruột mầm non. Đọc Cảm thu tiễn thu của cụ Nguyễn Khắc Hiếu, nghĩ thương cho nhân sinh mà ngờ ngợ đến Thập loại chúng sinh của Tố Như. Quốc nội đương xôn xao thương cảm tiễn đưa vị Tướng già họ Võ. Cụ Nguyên Giáp, hơn 100 tuổi anh hùng lẫm liệt, nửa phần đời ẩn dật tuổi gìa đeo. Lại càng ngẫm đến cái thu của nhân thế. Quốc tang cho Nguyên lão. Liệu Nguyên thủ quốc gia nào sẽ đến viếng cụ Võ đây. Nguyên thủ chẳng phải, Tổng thống thì không. Chỉ hàm Thượng thư cáo lão, nổi tiếng trận Điện Biên. Các đấng quân chủ trên thế giới đến thăm cụ chắc là muốn thăm kẻ chiến thắng Điện Biên chứ ... không dám nói tiếp. Chắc cụ sẽ gặp Đờ Cát ở bên kia, hai ông sẽ bình luận binh pháp Đông Tây xem Đông giỏi hay Tây hay. Và các chiến thắng của các bậc danh tướng đế vương nơi trần thế chỉ là những tiếng vang vọng của các âm hồn nơi địa phủ. Họ cũng là con người như họ Võ, họ Đờ, ... đều có cuộc sống con người bình dị, khi họ thắng họ uy phong, khi họ thua họ thật thảm hại. Để đạt được mục đích có khi còn hung hăng nữa, ... Trời thu sang như là mùa mà các âm hồn được trỗi dậy để mà than gào nơi nhân thế, vậy mới có câu Tiết tháng 7 mưa dầm sùi sụt, toát hơi may lạnh ngắt sương khô. Não người thay buổi chiều thu, ....

Con người từ muôn thủa vẫn chỉ cái vòng danh lợi mà thôi. Ham tài rõ là lợi, ham sắc rõ cũng là lợi, ham sự nổi danh thì cũng là lợi. Ở trong nước lo kiếm lợi lộc bao biện cho vinh danh, đạt được thì kêu là hay là giỏi. Không được thì kêu là số hên xui. Ra được đến Hải ngoại, vì miếng cơm manh áo cũng bao biện cho sự xuất ngoại là hay là tài, tán tụng ngoại quốc như là Tây phương cực lạc, như Thiên đường vậy. Biết đâu cũng có người khôn ngoan chỉ ra danh lợi là vô nghĩa nhưng nhân sinh bỏ danh lợi thì còn gì là nhân sinh. Người nếu ở chỗ này thì là ông nọ bà kia, ra chỗ khác thì thành thằng này con khác. Người ở trong làng thì chả là cái thớ gì, con trồng rau thằng cấy lúa mà ra gặp gió ngoại trái chiều thì thành đấng hiểu biết, thành bậc đại nhân thành thạo lắm lắm, mà cái Hình nhi Thượng của Thánh nhân bảo là tột cùng thì Trí giả còn khó, bảo là tận nấc thì ngu phu phụ cũng hay. Nghĩ ngược thì chính những trí thức như cụ Tản cụ Tố mới thật đáng thương. ai khiến họ cười thuê khóc mướn đâu, họ tự đau trong mình mà trào ra cái u uất đổ cả cho của thiên hạ. Nhưng khốn nỗi giờ cả thiên hạ lại xướng 2 cụ cái khoản ấy. Mình đọc ít biết nông, quen được mấy đấng văn nhân nhờ họ ngâm ngợi mà qua đó biết điều này điều khác. Lâm Khang chủ nhân cảm thu sang mà nhớ Tản Đà với Quách bà bà làm lòng mình cũng lay lắt theo, lại nhớ đến bài phú Tiếng Thu của họ Âu nước Bắc. Cái se sắt càng se sắt hơn. Mà truy nguyên thì bài Tiếng Thu ấy cũng do cụ Tản dịch ra Quốc văn nước ta, nghe cũng lanh lảnh tiếng kim thu. Theo đường dẫn trình lại cả cho người văn nhân trầm cảm. Ngẫm cái thu đang đến gần ,,,, rất gần rồi

Thơ: Tản Đà

Từ vào thu đến nay:

Gió thu hiu hắt,

Sương thu lạnh

Giăng thu bạch,

Khói thu xây thành.

Lá thu rơi rụng đầu ghềnh

Sông thu đưa lá bao ngành biệt ly.

Nhạn về én lại bay đi,

Đêm thì vượn hót, ngày thì ve ngâm.

Lá sen tàn tạ trong đầm,

Nặng mang giọt lệ âm thầm khóc hoa

Sắc đâu nhuộm ố quan hà

Cỏ vàng, cây đỏ, bóng tà tà dương

Nào người cố lý tha hương

Cảm thu, ai có tư lường hỡi ai?

Nào những ai

Bảy thước thân nam tử

Bốn bể chí tang bồng

Đường mây chưa bổng cánh hồng

Tiêu ma tuế nguyệt, ngại ngùng tu my

Nào những ai

Sinh trưởng nơi khuê các

Khuya sớm phận nữ nhi

Song the ngày tháng thoi đi

Vương tơ ngắm nhện nhỡ thì thương hoa

Nào những ai

Tha phương khách thổ

Hải giác thiên nha

Ruột tầm héo, tóc sương pha

Gốc phần chạnh tưởng quê nhà đòi cơn

Nào những ai

Cù lao báo đức

Sinh dưỡng đền ơn

Kinh sương nghĩ nỗi mền đơn

Giầu sang bất nghĩa mà hơn nghèo hèn!

Nào những ai

Tóc xanh mây cuốn

Má đỏ huê ghen

Làng chơi duyên đã hết duyên

Khúc sông giăng rãi con thuyền chơi vơi

Nào những ai

Dọc ngang giời rộng

Vùng vẫy bể khơi

Đội giời đạp đất ở đời

Sa cơ thất thế quê người chiếc thân

Nào những ai

Kê vàng tỉnh mộng

Tóc bạc thương thân

Vèo trông lá rụng đầy sân

Công danh phù thế có ngần ấy thôi

Thôi nghĩ cho

Thu tự giời

Cảm tự người

Người đời ai cảm ta không biết

Ta cảm thay ai, viết mấy lời

Thôi thời

Cùng thu tạm biệt

Thu hãy tạm lui

Chi để khách đa tình đa cảm

Một mình thay cảm những ai ai!

Tháng chín năm Canh Thân 1920

Nguồn: Tản Đà, Khối tình con thứ ba, Tản Đà thư cục tùng thư, 1932

http://xuandienhannom.blogspot.de/2012/10/cam-thu-tien-thu-tho-tan-quach-thi-ho.html?spref=fb

Nguyễn Du

Văn Tế Thập Loại Chúng Sinh

http://vnthuquan.net/truyen/truyen.aspx?tid=2qtqv3m3237n2n2n2nvn31n343tq83a3q3m3237nvn&AspxAutoDetectCookieSupport=1

Tiết tháng bảy mưa dầm sùi sụt,

Toát hơi may lạnh buốt xương khô

Não ngườI thay buổi chiều thu,

Ngàn lau nhuốm bạc lá ngô rụng vàng...

Đường bạch dương bóng chiều man mác,

Dịp đường lê lác đác mưa sa

Lòng nào lòng chẳng thiết tha

Cõi dương còn thế nữa là cõi âm.

Trong trường dạ tối tăm trời đất,

Có khôn thiêng phảng phất u minh...

Thương thay thập loại chúng sing

Hồn đơn phách chiếc lênh đênh quê người

Hương lửa đã không nơi nương tựa

Hồn mồ côi lần lữa bấy niên...

Còn chi ai khá ai hèn

Còn chi mà nói ai hèn ai ngu!

Tiết đầu thu lập đàn giải thoát

Nước tĩnh đàn sái hạt dương chi

Muôn nhờ đức Phật từ bi

Giải oan cứu khổ độ về tây phương.

Cũng có kẻ tính đường kiêu hãnh

Chí những lăm cất gámh non sông

Nói chi những buổi tranh hùng

Tưởngn khi thế khuất vận cùng mà đau!

Bỗng phút đâu mưă sa ngói lở

Khôn đem mình làm đứa thất phu

Giàu sang càng nặng oán thù

Máu tươi lai láng xương khô rụng rời

Đoàn vô tự lạc loài nheo nhóc,

Quỷ không đầu đứng khóc đêm mưa

Cho hay thành bại là cơ

Mà cô hồn biết bao giờ cho tan.

Cũng có kẻ màn lan trướng huệ

Những cậy mình cung quế Hằng Nga,

Một phen thay đổi sơn hà,

Mảnh thân chiếc lá biết là về đâu?

Trên lầu cao dưới dòng nườc chảy

Phận đã đành trâm gãy bìng rơi

Khi sao đông đúc vui cười

Mà khi nhắm mắt không người nhặt xương.

Đau đớn nhẽ không hương không khói

Hồn ngẩn ngơ dòng suối rừng sim.

Thương thay chân yếu tay mềm

Càngnăm càng héo một đêm một dài.

Kìa những kẻ mũ cao áo rộng,

Ngọn bút son thác sống ở tay

Kinh luân găm một túi đầy

Đã đêm Quản Cát lại ngày Y Chu.

Thịnh mãn lắm, oán thù càng lắm,

Trăm loài ma mồ nấm chung quanh

Ngàn vàn khôn đổi được mình

Lầu ca viện hát tan tành còn đâu?

Kẻ thân thích vắng sau vắng trước

Biết lấy ai bát nước nén nhang?

Cô hồn thất thểu dọc ngang

Nặng oan khôn nh9e tìm đường hóa sinh?

Kìa những kẻ bài binh bố trận

Đổi mình vào cướp ấn nguyên nhung

Gió mưa sấm sét đùng đùng

Phơi thây trăm họ nên công một người.

Khi thất thế tên rơi đạn lạc

Bãi sa trường thịt nát máu rơi

Mênh mông góc bể chân trời

Nắm xương vô chủ biết rơi chốn nào?

Trời thăm thẳm mưa gào gió thét

Khí âm huyền mờ mịt trước sau

Ngàn mây nội cỏ rầu rầu,

Nào đâu điếu tế, nào đâu chưng thường?

Cũng có kẻ tính đường trí phú

Mình làm mình nhịn ngủ kém ăn

Ruột rà khôngkẻ chí thân

Dẫu làm nên để dành phần cho ai?

Khi nằm xuống không người nhắn nhủ

Của phù vân dẫu có như không

Sống thời tiền chảy bạc ròng

Thác không đem được một đồng nào đi.

Khóc ma mướn, thương gì hàng xóm

Hòm gỗ đa bó đóm đưa đêm

Ngẩn ngơ trong quảng đồng chiêm

Nén hương giọt nước biết tìm vào đâu?

Cũng có kẻ rắp cầu chữ qúy

Dẫn mình vào thành thị lân la

Mấy thu lìa cửa lìa nhà

Văn chương đã chắc đâu mà trí thân.

Dọc hàng qúan gặp tuần mưa nắng

Vợ con nào nuôi nấng khem kiêng

Vội vàng liệm sấp chôn nghiêng

Anh em thiên hạ láng giềng người dưng

Bóng phần tử xa chừng hương khúc

Bãi tha ma kẻ dọc người ngang

Cô hồn nhờ gửi tha phương

Gió trăng hiu hắt lửa huơng lạnh lùng.

Cũng có kẻ vào sông ra bể,

Cánh buồm mây chạy xế gió đông

Gặp cơn giông tố giữa dòng

Đem thân chôn rấp vào lòng kình nghê.

Cũng có kẻ đi về buôn bán

Đòn gánh tre chín dạn hai vai

Gặp cơn mưa nắng giữa trời

Hồn đường phách sá lạc loài nơi nao?

Cũng có kẻ mắc vào khóa lính

Bỏ cửa nhà gồng gánh việc quan

Nước khe cơm vắt gian nan

Dãi dầu nghìn dặm lầm than một đời

Buổi chiến trận mạng người như rác

Phận đã đành đạn lạc tên rơi

Lập lòe ngọn lửa ma trơi

Tiếng oan văng vẳng tối trời càng thương!

Cũng có kẻ lỡ làng một kiếp

Liều tuổi xanh buôn nguyệt bán hoa

Ngẩn ngơ khi trở về già

Ai chồng con tá biết là cậy ai?

Sống đã chịu một đời phiền não

Thác lại nhờ hớp cháo lá đạ

Đau đớn thay phận đàn bà,

Kiếp sinh ra thế biết là tại đâu?

Cũng có kẻ nằm cầu gối đất

Dõi tháng ngày hành khất ngược xuôi

Thương thay cũng một kiếp người

Sống nhờ hàng xứ chết vùi đường quan.

Cũng có kẻ mắc oan tù rạc

Gửi mình vào chiếu rách một manh

Nắm xương chôn rấp góc thành

Kiếp nào cỡi được oan tình ấy đi?

Kìa những kẻ tiểu nhi tấm bé

Lỗi giờ sinh lìa mẹ lìa cha

Lấy ai bồng bế xót xa

U ơ tiếng khóc thiết tha nỗi lòng.

Kìa những kẻ chìm sông lạc suối

Cũng có người sẩy cối sa cây

Có người leo giếng đứt dây

Người trôi nước lũ kẻ lây lửa thành.

Người thì mắc sơn tinh thủy quái

Người thì sa nanh sói ngà voi

Có người hay đẻ không nuôi

Có người sa sẩy có người khốn thương.

Gặp phải lúc đi đường lỡ bước

Cầu Nại Hà kẻ trước người sau

Mỗi người một nghiệp khác nhau

Hồn xiêu phách lạc biết đâu bây giờ?

Hoặc là ẩn ngang bờ dọc bụi

Hoặc là nương ngọn suối chân mây

Hoặc là điếm cỏ bóng cây

Hoặc là quán nọ cầu này bơ vơ

Hoặc là nương thần từ Phật tự

Hoặc là nhờ đầu chợ cuối sông

Hoặc là trong quãng đồng không

Hoặc nơi gò đống hoặc vùng lau tre

Sống đã chịu một bề thảm thiết

Ruột héo khô dạ rét căm căm

Dãi dầu trong mấy mươi năm

Thở than dưới đất ăn nằm trên sương

Nghe gà gáy tìm đường lánh ẩn

Tắt mặt trời lẩn thẩn tìm ra

Lôi thôi bồng trẻ dắt già

Có khôn thiêng nhẽ lại mà nghe kinh.

Nhờ phép Phật siêu sinh tịnh độ

Phóng hào quang cứu khổ độ u

Rắp hòa tứ hải quần chu

Não phiền trút sạch oán thù rửa không.

Nhờ đức Phật thần thông quảng đại

Chuyển pháp luân tam giới thập phương

Nhơn nhơn Tiêu Diện đại vương

Linh kỳ một lá dẫn đường chúng sinh.

Nhờ phép Phật uy linh dũng mãnh

Trong giấc mê khua tỉnh chiêm bao

Mười loài là những loài nào?

Gái trai già trẻ đều vào nghe kinh.

Kiếp phù sinh như hình như ảnh

Có chữ rằng:"Vạn cảnh giai không"

Ai ơi lấy Phật làm lòng

Tự nhiên siêu thoát khỏi trong luân hồi.

Đàn chẩn tế vâng lời Phật giáo

Của có khi bát cháo nén nhang

Gọi là manh áo thoi vàng

Giúp cho làm của ăn đường thăng thiên.

Ai đến đây dưới trên ngồi lại

Của làm duyên chớ ngại bao nhiêụ

Phép thiên biến ít thành nhiều

Trên nhờ Tôn Giả chia đều chúng sanh.

Phật hữu tình từ bi phổ độ

Chớ ngại rằng có có không không.

Nam mô chư Phật, Pháp, Tăng

Độ cho nhất thiết siêu thăng thượng đài

Thu thanh phú/ Âu Dương Tu/ Người dịch: Tản Đà

http://www.thivien.net/viewpoem.php?ID=20486

Âu Dương tử đương đêm tựa án 
Nghe tiếng đâu từ mạn tây nam 
Giật mình lại thử nghe xem 
Rằng: "Đâu có tiếng ai làm, lạ sao! 
Thoạt lúc mới lào rào hiu hắt 
Bỗng nổi to xô xát ầm tai 
Tối đêm như sóng kêu ngoài 
Như mưa như gió chuyển trời đến mau 
Phải tiếng ấy ? đụng đâu vang đấy 
Sắt vàng đâu, nghe tiếng kêu ran 
Ngậm tăm quân kéo đi tràn 
Chẳng nghe hiệu lệnh, nghe toàn tiếng đi" 
Bảo đồng tử: "Tiếng chi như vậy ? 
Thử ra sân coi thấy nhường sao" 
Đồng rằng: "Vằng vặc trăng sao 
Lại sông Ngân Hán ở cao giữa trời 
Khắp bốn phía tiếng người chẳng có 
Nghe tiếng đâu ở chỗ lùm cây" 

Ta rằng: "Thôi thế, thương thay! 
Tiếng thu là, đó lại đây làm gì? 
Này thử ngẫm thu kia ai họa 
Vẻ nhạt mờ khói toả mây thu 
Thanh minh là dáng mùa thu 
Trời cao sáng suốt kim ô một vừng 
Khí thu lạnh ra chừng nghiêm nhặt 
Như nhói xương, như cắt vào da 
Non sông lặng phắc gần xa 
Cảnh đìu hiu đó, chẳng là ý thu? 

Bởi thu thế, tiếng thu như thế 
Đã buồn thôi, lại kế ghê thay! 
Biết bao xanh tốt cỏ cây 
Mà pha sắc úa mà bay lá vàng 
Làm cho đến tồi tàn rơi rụng 
Khí trời thu quạ đụng mà kinh 

Ôi thôi! Cây cỏ vô tình 
Theo cơ tạo hoá, điêu linh có thì 
Trong vạn vật giống gì thiêng nhất? 
Người ta là động vật mà hơn 
Ruột gan trăm mối lo buồn 
Việc đời chuốc lấy muôn vàn nhọc thân 
Trong khua đông tinh thần lay lắc 
Lại đa mang gánh vác cho nhiều 
Sức thua cũng cố mà theo 
Trí khôn có một, lo điều gấp hai 
Đã rằng thế thì thôi cũng phải: 
Tấm hình hài còn lại thương sao! 
Cây khô đổi vẻ má đào! 
Phơ phơ màu trắng thay vào tóc đen! 
Người đâu phải chất bền vàng đá? 
Cùng cỏ cây sao khá tranh tươi? 
Thân kia làm tội cho đời! 
Vì ai mà giận chi trời, tiếng thu?" 

Coi đồng tử gục đầu trên gối 
Bộ ngủ say, ta nói mặc ta 
Nỉ non giun dế quanh nhà 
Cùng ta kêu góp một vài giọng than