Viêm
Giao trưng cổ kí là một tập hợp những ghi chép của
Cao Xuân Dục về các di tích cổ ở Kinh đô và các tỉnh trong cả nước. Theo lời Tựa
của tác giả, đây là những điều tai nghe mắt thấy được ông ghi chép lại trong
các chuyến đi công cán ở các địa phương. Đến khoảng năm Thành Thái thứ 12
(1900), được sự gợi ý của một người Pháp, ông đã đem những tài liệu ghi chép đó
biên soạn thành sách. Viên quan Khâm sứ Đại thần Tá quốc Quận vương họ Phu mà
tác giả nói trong lời Tựa tên là Léon Jules Pol Boulloche. Ông sinh ngày 10
tháng 5 năm 1859, học ở trường Trung học
Stanislas, Paris
Sách có bố cục khá chặt chẽ, tài liệu về
các di tích cổ ở khắp trong toàn quốc được trình bày theo từng địa phương, bắt
đầu từ Kinh đô (phủ Thừa Thiên) rồi lần lượt đến 26 tỉnh trong nước. Di tích
trong mỗi tỉnh được sắp xếp thống nhất theo môn loại, thành các mục Cổ tích, Núi sông, Lăng tẩm, Đền miếu, Chùa
quán v.v... và dựa theo những qui tắc
được soạn giả nêu rõ ràng trong Phàm lệ.
Đối với mỗi một di tích. cách trình bày cũng theo qui cách của loại tài liệu địa
chí cổ, đều chỉ ra một vị trí địa lý xác định, mô tả cảnh quan, tóm lược giới
thiệu lịch sử hoặc sự tích liên quan. Điều đặc biệt ở chỗ đối với nhiều di tích
quan trọng hoặc một số công trình mà tác giả có thể đã có điều kiện tham gia hoặc
chứng kiến xây dựng trùng tu, sự trình bày không chỉ dừng ở mức giới thiệu danh
lam thắng tích mà đã mang đậm tính chất khảo cứu bởi những miêu tả tỉ mỉ chi tiết
về qui mô cũng như quá trình lịch sử hình thành và lưu truyền di tích, như quần
thể lăng tẩm ở Kinh đô hoặc nhiều chùa miếu quan trọng thuộc các địa phương. Do
đặc điểm như vậy, Viêm Giao trưng cổ kí
có thể coi là bộ sách hoàn chỉnh và đầy đủ nhất về các di tích cổ trong toàn quốc
so với những tài liệu cùng loại.
Văn bản Viêm
Giao trưng cổ ký được chúng tôi sử dụng để dịch và giới thiệu trong sách
này là một văn bản duy nhất còn giữ lại được đến ngày nay. Đó là bản chép tay gồm
84 tờ giấy gió, hiện lưu giữ tại Thư viện Hiệp hội Á Châu (Societe asiatique )
nước Cộng hòa Pháp, kí hiệu HM2232.
Với những đặc điểm về mặt nội dung cũng như
tính chất quí hiếm của văn bản, hi vọng rằng cuốn sách này không chỉ góp phần
tìm hiểu những di tích cổ được hình thành và tồn tại trong quá trình lịch sử
lâu đời của nước ta, mà đồng thời qua đó cũng giúp giới học thuật tìm hiểu thêm
một lĩnh vực mới trong khối di sản biên soạn và sáng tác đồ sộ của ông quan bác
học triều Nguyễn Cao Xuân Dục.
Nguyễn
Văn Nguyên
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét