Chủ Nhật, 12 tháng 4, 2015

Sắc phong của gia đình Thám hoa Vũ Phạm Hàm. (Nguyễn Thanh Tuyết dịch)

CHẾ – CHIẾU - SẮC PHONG CHO VŨ PHẠM HÀM
VÀ PHỤ MẪU CỦA ÔNG
Chiếu phong cho Thân phụ - mẫu của Vũ Phạm Hàm
1. Tờ chiếu ban cho Thân phụ Vũ Phạm Hàm là Phụng Thành đại phu Hàn lâm viện thị giảng)

. 所自揆 . 祿 . . , , . , . . . !
.
Phiên âm
Thừa thiên hưng vận Hoàng đế chế viết: Trẫm duy quân tử hiển thân chi hiếu mạc đại hồ di danh, triều đình tích loại chi ân, tất nguyên kì sở tự quỹ lễ chi xưng, duyên tình chi suy. Tư nhĩ Vũ Phạm Dự nãi Quang lộc tự thiếu khanh lĩnh Hà Nội tỉnh Đốc học Vũ Phạm Hàm chi phụ, hoàn thử bỉnh di thực hồ. Cựu đức giáo tử tắc phương, dĩ nghĩa năng sĩ nhi khuyến chi trung, Đậu quế hương nồng thức linh thung chi ấm viễn, Hàn đồng diệp ốc tri phúc thụ chi căn thâm hiển đạo duy chương lệnh danh tất quả. Tứ bang gia chi hữu khánh, phượng đàm ân gia nãi tử chi năng quan hồng quỳ tiệm dực tải kê di điển khải tứ vinh danh. Tư đặc gia phong Phụng Thành đại phu Hàn lâm viện thị giảng. Tích chi cáo mệnh. Ô hô!. Tích chi hậu giả báo chi long kí dụng quang vu thế đức thận quyết tu dĩ xương quyết hậu thứ vô phụ vô quốc ân thức khắc khâm thừa vô thế. Trẫm mệnh khâm tai!
Thành Thái lục niên thập nhất nguyệt thập bát nhật.
Dịch nghĩa
Thừa thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ người quân tử lấy đạo hiếu làm gốc để tu dưỡng đạt vinh hiển, không gì lớn bằng để tiếng thơm truyền đời. Triều đình ban ân điển tất dựa theo ân điển đã được phân phong và duyên tình thực thế. Nay ông Vũ Phạm Dự là cha của Quang lộc tự thiếu khanh, Đốc học tỉnh Hà Nội Vũ Phạm Hàm, hoàn thành quyền bính và hưởng bổng lộc theo phép thường. Cái đức xưa dạy con theo con đường nghĩa, đạo đức tốt để làm quan mà lại khuyến khích lòng trung nghĩa. Hương thơm nồng thắm của cây quế họ Đậu[1] tỏ rõ cái ân trạch của cội Xuân xa rộng. Lá ngô đồng mập mạp của họ Hàn[2] cho thấy nền gốc thọ phúc bền vững. Làm rạng rỡ đạo đức chỉ bằng cách làm tốt đẹp tên tuổi của mình thì ắt sẽ có thành quả. Nay nước nhà có lễ đại khánh tiết, chiếu phượng ban ơn, vì con của ông có tài năng trong việc làm quan, có công mở mang đạo lớn, tạo dựng phép điển dài lâu vinh hiển. Nay trẫm đặc biệt ban phong thêm Phụng Thành đại phu Hàn lâm viện thị giảng. Trẫm ban ân điển, tứ cho cáo mệnh. Người tích góp nhiều công đức sẽ được báo đáp dầy hậu, rạng rỡ tên tuổi với hậu thế. Nay trẫm nghiêm cẩn ban phong để thêm vinh hiển cho những người có công lao ấy, để họ không phụ với ân điển của triều đình. Chiếu mệnh đã ban không được thay đổi, trái mệnh của trẫm. Hãy kính nhận!
Ngày 18 tháng 11 năm Thành Thái thứ 6 (1894)
2. Tờ chiếu phong Thân phụ Vũ Phạm Hàm làm Triều liệt đại phu Hàn lâm viện thị giảng

, . 祿 使 . . , , . . . . . .
.
Phiên âm
Thừa Thiên hưng vận Hoàng đế chế viết: Trẫm duy thánh kinh thùy huấn, khanh phu chi hiếu hiển thân quốc điển sớ vinh, phụ mẫu chi hàm thị tử quỹ lễ chi xưng duyên tình chi suy. Tư nhĩ nguyên phong Hàn lâm viện Thị giảng Vũ Phạm Dự nãi Quang lộc tự khanh lĩnh Hưng Hóa tỉnh Án sát sứ Vũ Phạm Hàm chi phụ, phác mậu cổ phong nho thư thế trạch xử gia lạc thiện bá xưng dự vu châu lư, hữu tử tượng hiền tịch cơ quang vi bang quốc thành thử. Lệnh khí triển bỉ thạc nhân, phong trưng yến dực chi mưu, tăng bí long chương chi sủng. Tứ kim quốc khánh đàm ân nhi suy cập sở sinh miến nãi gia phong tích thiện nhi năng xương quyết hậu, hạp kê di điển tái xỉ thù vinh. Tư đặc gia phong Triều Liệt đại phu Hàn lâm viện thị giảng học sĩ. Tích chi cáo mệnh. Ô hô!. Hoa cổn bao tặng dịch diệp chi phong thanh vĩnh thụ trung trinh thượng đốc lưu căn chi vũ lộ do đa. Khâm tai!
Thành Thái cửu niên lục nguyệt thập tứ nhật.
Dịch nghĩa
Thừa thiên hưng vận Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ thánh kinh để lại bao lời giáo huấn, con cái hiếu thảo làm hiển vinh cha mẹ, rạng rỡ tự hào cho đất nước. Giáo dục của cha mẹ coi trọng ở chỗ con có hiếu đạo lễ phép, tình cảm đúng mực. Nay ông Vũ Phạm Dự vốn đã được phong làm Hàn lâm viện Thị giảng là cha của Quang lộc tự khanh Án sát sứ Hưng Hóa Vũ Phạm Hàm. Là người ngay thẳng cổ phong, nho thư lành mạnh, đối đãi trong gia đình phúc thiện, vui vẻ nổi tiếng trong xóm làng. Ông có con giỏi giang, rạng rỡ tổ tiên, giúp rập trị nước. Tài khí hơn người, mưu lược sáng suốt nên càng được triều đình sủng ái. Nay trong nước có đại khánh, rộng ban ơn trạch, xét thấy gia phong tốt đẹp, tích thiện để gây dựng hưng thịnh đời sau, đáng được ghi danh vào sách điển để thêm rạng rỡ vinh hiển. Nay trẫm đặc biệt gia phong Triều Liệt đại phu Hàn lâm viện thị giảng học sĩ. Trẫm ban ân điển, báo rõ để nhận mệnh. Mến tặng gia đình dòng tộc thêm vinh hiển dài lâu, yêu chuộng khởi bồi phúc ấm càng sâu dày to lớn. Hãy kính nhận!
Ngày 14 tháng 6 năm Thành Thái thứ 9 (1897)

3. Tờ chiếu Ban cho thân mẫu Vũ Phạm Hàm, làm Ngũ phẩm Nghi nhân

  : . 祿 , , . . . . ! , , . . . !
.
Phiên âm
Thừa thiên hưng vận hoàng đế chế viết: Trẫm duy thần tử lập thân chi tiết trung tự hiếu di triều đình tích loại chi ân mẫu dĩ tử quý cốc, thời đản hiệp chi phất khổng dương. Quyến duy cố Nguyễn Thị Lượng nãi Quang lộc tự thiếu khanh lĩnh Hà Nội tỉnh Đốc học Vũ Phạm Hàm chi mẫu, Trang khiết ngưng huy ôn từ biểu thục tần phiền ý phạm túc nhàn trung quý chi nghi, hoàn hoạch phương hình khắc dụ cao môn chi ấm thành thử lệnh khí triển bỉ thạc nhân. Tư kim đại khánh chi niên, suy ân sở tự gia nãi thiện căn chi tích, quyết hậu khắc xương tải khảo di chương thức long mĩ báo. Tư đặc tặng Tòng ngũ phẩm nghi nhân. Tích chi cáo mệnh. Ô hô! Ỷ lư chi vọng cửu hĩ, nãi cập vu thành, lưu căn chi báo. Kim tư vĩnh thừa vô dịch phục. Thử hưu mệnh úy nhĩ tiềm hinh. Khâm tai!
Thành Thái lục niên thập nhất nguyệt thập bát nhật.
Dịch nghĩa
Thừa thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ tiết tháo của kẻ làm tôi con cốt ở chữ trung hiếu, lòng trung vốn xuất phát từ đạo hiếu. Triều đình căn cứ vào đó mà ban ân điển, mẹ của quan thần nhờ con mà được vinh hiển tựa như thóc tốt lây sang cả dây buộc. Thiết nghĩ bà Nguyễn Thị Lượng là mẹ của Quang lộc tự thiếu khanh, Đốc học tỉnh Hà Nội Vũ Phạm Hàm. Bà có dung nghi trang khiết ngưng huy, ôn từ biểu thục, tần phiền ý phạm, túc nhàn trung quý, phúc ấm cao dày thơm tho của gia môn, khí tiết tốt đẹp thể hiện rõ người có công tích lớn. Nay triều đình có lễ đại khánh tiết, suy xét ban tặng ân điển, thấy bà đã dày công tích tạo nền thiện, đáng được nêu gương và ghi danh vào sách điển, để tỏ rõ huệ trạch tốt đẹp của triều đình ban cho. Nay trẫm đặc biệt gia tặng Tòng ngũ phẩm Nghi nhân. Trẫm ban ân điển tứ cho cáo mệnh. Ôi, trông dựa nơi làng xóm đã lâu, nay được toại nguyện, hưởng ơn báo đáp tựa gốc rễ được tưới gội. Ân điển hưởng nhận mãi mãi không dứt. Trẫm ban mệnh tốt này để an ủi và tăng thêm vinh hiển thơm tho lâu dài cho bà Nghi nhân. Hãy kính nhận!
Ngày 18 tháng 11 năm Thành Thái thứ 6 (1894)
4. Tờ chiếu ban khi Thân mẫu Vũ Phạm Hàm đã mất, thăng lên Tòng tứ phẩm Cung nhân

承 天 興 運 皇 帝 制 曰: 朕 惟 古 人 重 內 教 彰 母 德 以 勸 慈 善.家 有 餘 慶 因 子 賢 而 食 報,穀 辰 亶 協 芝 綍 載 .眷 惟 原 贈 從 五 品 宜 人 阮 氏 諒 乃 光 祿 寺 卿 領 興 化 省 按 察 使 武 范 之 母,列 傳 揚 徽 良 門 表 淑 相 夫,以 德 勗 子 于 成 司 馬 才 名,本 魏 姬 之 義 訓 榮 公 氣 識 多 申 國 之 芳 型 成 家 無 愧 于 古 人,錫 類 曾 叨 夫 初 命.肆 邦 家 之 有 慶,鳳 詔 覃 恩,嘉 乃 子 之 象 賢,鴻 逵 漸 翼,盍 稽 彝 典,再 侈 殊 榮.茲 特 加 贈 從 四 品 恭 人, 錫 之 誥 命.於 戲! 溯 流 以 知 源,非 此 母 不 生 此 子,流 根 必 自 葉,流 于 其 親 以 及 其 親,靈 爽 有 知,祗 承 無 斁. 欽 哉!
成 泰 玖 年 陸 月 拾 肆 日.
Phiên âm
Thừa thiên hưng vận Hoàng đế chế viết: Trẫm duy cổ nhân trọng nội giáo chương mẫu đức dĩ khuyến từ thiện. Gia hữu dư khánh nhân tử hiền nhi thực báo, cốc thời đản hiệp chi phất tải dương. Quyến duy nguyên tặng Tòng ngũ phẩm nghi nhân Nguyễn Thị Lượng nãi Quang lộc tự khanh lĩnh Hưng Hóa tỉnh Án sát sứ Vũ Phạm Hàm chi mẫu, liệt truyền dương huy lương môn biểu thục tương phu dĩ đức trợ tử vu thành Tư Mã tài danh, bản Ngụy Cơ chi nghĩa huấn. Vinh công khí thức đa thân quốc chi phương hình, thành gia vô quý vu cổ nhân, tích loại tăng thao phu sơ mệnh. Tứ bang gia chi hữu khánh, phượng chiếu đàm ân, gia nãi tử chi tượng hiền, hồng quỳ tiệm dực, hạp kê di điển, tái xỉ thù vinh. Tư đặc gia tặng Tòng tứ phẩm cung nhân, tích chi cáo mệnh. Ô hô!, tố lưu dĩ tri nguyên, phi tử mẫu bất sinh thử tử, lưu căn tất tự diệp, lưu vu kì thân dĩ cập kì thân, linh sảng hữu tri, chi thừa vô dịch. Khâm tai!
Thành Thái cửu niên lục nguyệt thập tứ nhật.
Dịch nghĩa
Thừa thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ người xưa coi trọng dạy dỗ đạo đức, ca ngợi phẩm hạnh người mẹ để khuyến khích từ thiện. Nhà có phúc tốt, con cái hiền tài nên được báo đáp bổng lộc. Thóc tốt lây sang cả dây buộc. Thiết nghĩ bà Nguyễn Thị Lượng vốn được phong Tòng ngũ phẩm nghi nhân là mẹ của Quang lộc tự khanh Án sát sứ tỉnh Hưng Hóa Vũ Phạm Hàm. Bà nổi tiếng là người hiền thục, gia môn lương thiện, lấy đạo đức dạy dỗ, khuyến khích con cái thành tài. Nghĩa huấn cao quý giúp con thành tài cao Tư Mã, vốn gốc từ lời dạy nhân nghĩa như bà Ngụy Cơ. Vẻ vang công chính nhiều nhờ đó tỏ bày mô hình đẹp của nước nhà. Lập nên gia môn không hổ thẹn với cổ nhân[3], ban riêng công từ lúc mệnh còn sơ[4]. Nay nước nhà có lễ đại khánh tiết, chiếu phượng ban ơn lớn, xét thấy con bà hiền tài, mở mang phấn chấn, đáng được ghi danh vào sách điển, để thêm vinh hiển cho gia tộc. Nay trẫm đặc biệt gia tặng Tòng tứ phẩm Cung nhân. Trẫm ban ân điển, tứ cho cáo mệnh. Ôi! Ngược dòng về nguồn, không có mẹ ấy thì sao sinh được con ấy, gốc bền vì lá tốt, xuất phát từ thân lại chảy về với thân, linh sảng có biết về nhận chiếu mệnh, phúc mãi không thôi. Hãy kính nhận!
Ngày 14 tháng 6 năm Thành Thái thứ 9 (1897)
5. Tờ Chiếu ban khi Thân mẫu Vũ Phạm Hàm đã mất, thăng lên Chánh tứ phẩm Cung nhân

, , , , . , , , . , 叼夫 . , . . . ! , , . !
.
Phiên âm
Thừa thiên hưng vận Hoàng đế chế viết: Trẫm duy tam mệnh ích cung tích lũy thực do ư nội giáo ngũ trù phu tích bao dương, dụng xiển ư tiền quang, cái năng dụ hồ khánh nguyên nãi đặc chương phu dị số, ty luân hoán phát tốn mệnh tại đình. Quyến duy nguyên tặng Tòng tứ phẩm cung nhân Nguyễn Thị Lượng nãi Trực học sĩ lĩnh Cầu Đơ tỉnh Đốc học Vũ Phạm Hàm chi mẫu, đoan tĩnh hữu nghi ôn từ biểu thục mỹ chương nhu thuận, thường y đồ sử chi châm giáo trọng nghĩa phương, khắc dụ cơ cừu chi nghiệp. Nhữ duy hiền mẫu tử vi lương thần, hồng quỳ thức biểu lệnh danh loan cáo lũy điêu phu trạm ốc. Tứ kim quốc khánh, huệ trạch quân đàm, quyến nãi đức môn phong thanh phương mậu viên kê di điển dụng bái thù triêm. Tư đặc gia tặng Chánh tứ phẩm cung nhân. Tích chi cáo mệnh. Ô hô!. Trù lũy ân quang, phỏng cổ phong quân chi hiệu, tăng bồi phúc chỉ, dẫn tư dịch diệp chi tường, linh sảng hữu tri chi thừa vô dịch. Khâm tai!
Thành Thái thập lục niên thập nhất nguyệt nhị thập lục nhật.
Dịch nghĩa
Thừa thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ tam mệnh[5] tích lũy càng thêm cung kính, thực do dạy dỗ bên trong và gìn giữ ca ngợi ngũ trù[6], hiển vinh tiên tổ, đại khái hưng thịnh gia môn, rạng rỡ bản thân, chiếu chỉ ban cấp nêu danh nơi triều đình. Thiết nghĩ bà Nguyễn Thị Lượng vốn được phong Tòng tứ phẩm cung nhân là mẹ của Trực học sĩ, Đốc học tỉnh Cầu Đơ Vũ Phạm Hàm, đức hạnh đoan tĩnh hữu nghi, ôn từ hiền hậu, nhu thuận đẹp đẽ. Bà thường dựa theo sách sử, dạy con có phương pháp tốt, nối được nghiệp lớn. Bà là hiền mẫu, con là lương thần, mở mang rạng rỡ tên tuổi, nhiều lần lạm được đội ơn phúc trạch. Nay trong nước có lễ đại khánh tiết, ban khắp ơn trạch, xét thấy gia phong đạo đức, tiếng thơm tốt đẹp, đáng được tuyên dương, ghi chép vào pháp điển để chiêm ngưỡng. Nay trẫm đặc biệt gia tặng Chánh tứ phẩm Cung nhân. Trẫm ban ân điển, tứ cho cáo mệnh. Ôi, dày công tích lũy ơn huệ, noi theo các bậc vua trước, tăng bồi vun đắp nền phúc, tiếp nối mạch nguồn tốt lành, linh sảng có biết về nhận chiếu mệnh, phúc mãi không thôi. Hãy kính nhận!
Ngày 26 tháng 11 năm Thành Thái thứ 16 (1904).

Chiếu phong cho bản thân Vũ Phạm Hàm
6. Tờ chiếu Ban cho Vũ Phạm Hàm làm Triều liệt đại phu Quang lộc thiếu khanh, kiêm biện Đại Nam nhật báo

  : , . , . . 朝列大 祿 . , . !
.
Phiên âm
Thừa thiên hưng vận Hoàng đế chế viết: Trẫm duy lập chính dụng nhân nghi cử khảo công chi điển, lượng tài định vị dụng tinh trị sự chi năng. Tư nhĩ Hà Nội tỉnh Đốc học Vũ Phạm Hàm văn học túc quan, tài khí khả thủ, hữu du, hữu vi, hữu thủ, chính thuật du nghi viết thanh viết thận viết cần. Quan châm thị địch cán mẫn tuần kham để tích minh dương nghi giản tại đình. Tư đặc gia ân thăng thụ Triều Liệt đại phu Quang lộc tự thiếu khanh nhưng lĩnh cai tỉnh Đốc học kiêm Biện nhật báo sự vụ. Tích chi cáo mệnh thượng kì thị mô phạm ư hiền quan mậu tán tác nhân chi hóa bị cán trinh ư vương quốc ngưỡng đáp sùng văn chi hưu. Khâm tai!
Thành Thái ngũ niên thất nguyệt sơ tam nhật.
Dịch nghĩa
Thừa thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ gây dựng nền chính trị dùng người phò tá nên nêu cao điển lễ thi cử, bình giá công lao; lượng xét tài cán, cất nhắc chức vị phải dựa theo năng lực phán quyết và làm việc. Nay Đốc học tỉnh Hà Nội Vũ Phạm Hàm văn học đủ để ngưỡng trông, tài khí đáng để học tập. Ông là người có mưu lược, có công lao, ngay thẳng cương trực. Về chính thuật có thể nói là thanh khiết, cẩn trọng, chuyên cần. Việc quan luôn tự răn nhủ mình phải mẫn cán, sáng suốt, tận tâm với triều đình. Nay trẫm đặc biệt gia phong làm Triều Liệt đại phu Quang lộc tự thiếu khanh, vẫn giữ chức Đốc học tỉnh ấy kiêm Biện Nhật Báo sự vụ[7]. Trẫm ban ân điển, tứ cho cáo mệnh. Ơn trạch thể hiện mô phạm cho các bậc hiền quan, tạo dựng cốt cán bền vững của triều đình, ngưỡng đáp sự tốt đẹp của chiếu mệnh. Hãy kính nhận.
Ngày mồng 3 tháng 7 năm Thành Thái thứ 5 (1893)

7. Tờ chiếu Ban cho Vũ Phạm Hàm làm Trung thuận đại phu Hồng lô tự khanh

  , . 祿 , , . . . . , , . !
  .
Phiên âm
Thừa thiên hưng vận Hoàng đế chế viết: Trẫm duy lập chính dụng nhân, nghi cử khảo công chi điển, lượng tài định vị, dụng tinh trị sự chi năng. Tư nhĩ Quang lộc tự thiếu khanh lĩnh Hà Nội tỉnh Đốc học Vũ Phạm Hàm văn học túc quan, tài khí khả thủ, hữu du, hữu vi, hữu thủ, chính thuật du nghi viết thanh viết thận viết cần. Quan châm thị địch cán mẫn tuân kham để tích minh dương nghi giản tại đình. Tư đặc thăng thụ Trung thuận đại phu Hồng lô tự khanh nhưng lĩnh cai tỉnh đốc học. Tích chi cáo mệnh thượng kì mô phạm ư hiền quan, mậu tán tác nhân chi hóa bị cán trinh ư vương quốc, ngưỡng đáp sùng văn chi hưu. Khâm tai!
Thành Thái thất niên nhị nguyệt nhị thập thất nhật.
Dịch nghĩa
Thừa thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ gây dựng nền chính trị dùng người phò tá nên nêu cao điển lễ thi cử, bình giá công lao; lượng xét tài cán, cất nhắc chức vị đều dựa theo ưu điểm và năng lực làm việc. Nay Quang lộc tự thiếu khanh, Đốc học tỉnh Hà Nội Vũ Phạm Hàm văn học đủ để ngưỡng trông, tài khí đáng được học tập. Ông là người có mưu lược, có công lao, ngay thẳng cương trực. Về chính thuật có thể nói là thanh khiết, cẩn trọng, cần mẫn. Việc quan luôn tận tâm, mẫn cán và tín thực, dáng được tuyên dương ở triều đình. Nay trẫm đặc biệt gia phong làm Trung Thuận đại phu Hồng lô tự khanh, vẫn giao giữ chức Đốc học tỉnh ấy. Trẫm ban ân điển, tứ cho cáo mệnh. Ơn trạch thể hiện rõ mô phạm cho cửa hiền, tạo dựng cốt cán bền vững của triều đình, ngưỡng đáp sự tốt đẹp của chiếu mệnh. Hãy kính nhận.
Ngày 27 tháng 2 năm Thành Thái thứ 7 (1895)
8. Tờ chiếu phong cho Vũ Phạm Hàm là Trung nghị đại phu Quang lộc tự khanh, Đề hình Án sát sứ Hưng Hóa

. . , .   . 祿 使 使. 之下 , , . !
.
Phiên âm
Thừa thiên hưng vận Hoàng đế chế viết: Trẫm duy tiết tự phân nhị thập tứ khí vận hành võng thắc. Tuế công vương triều liệt thiên bách cụ liêu bật lượng dụng khuông nãi tịch quyến duy mao tuấn nghi bí ti luân. Tư nhĩ Hồng lô tự thiếu khanh lĩnh Hà Nội tỉnh Đốc học Vũ Phạm Hàm nho nhã phong tiêu hiên ngang khí vũ bội khoan giản trực ôn chi huấn chương quyết hữu thường ưu văn học chính sự chi tài vô bất thích dương lịch. Nẫm phù thạc vọng khác cần duy nhất nãi tâm thâm gia phục sự năng nghi cử thưởng công chi điển. Tư đặc thăng thụ Trung Nghĩa đại phu Quang lộc tự khanh lĩnh Hưng Hóa tỉnh các xứ địa phương Đề hình Án sát sứ ty Án sát sứ. Tứ chi cáo mệnh, thượng kì kiền cộng nhĩ vị địch tâm dĩ hàm cần phụng dương vương, hưu kì huệ trạch chi hạ cứu, dĩ đức vĩnh chung dự, duật quan quyết thành. Khâm tai!
Thành Thái bát niên cửu nguyệt thập lục nhật.
Dịch nghĩa
Thừa thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ thứ tự các tiết trong năm phân rõ thành 24 khí tiết, vận hành không sai lệch. Hàng năm trong số các bậc công vương liệt kê hơn nghìn quan chức giúp rập phò tá, chỉ có người nào anh tuấn, tài năng mới được ban chiếu chỉ rạng rỡ. Nay Hồng lô tự thiếu khanh, Đốc học tỉnh Hà Nội Vũ Phạm Hàm nho nhã, phong độ, hiên ngang, khí vũ khoan hòa, giản trực ôn, phẩm đức tốt đẹp, văn học chính sự giỏi giang, không thể so bì. Nay trẫm đặc biệt gia phong Trung Nghĩa đại phu Quang lộc tự khanh, Đề hình Án sát sứ ty Án sát sứ ở các địa phương thuộc tỉnh Hưng Hóa. Trẫm ban ân điển, tứ cho cáo mệnh, nghiêm chính bền chặt chức vị và lòng trung của kẻ bề tôi để dốc lòng chuyên cần phụng giúp nhà vua, tỏ rõ ơn trạch tốt đẹp của triều đình ban rộng cho kẻ dưới, để vinh hiển dài lâu, sáng ngời thành tựu của bề tôi. Hãy kính nhận!
Ngày 16 tháng 9 năm Thành Thái thứ 8 (1896)
9. Tờ chiếu phong Vũ Phạm Hàm làm Gia Nghị đại phu Quang lộc tự khanh, Đề hình Án sát sứ Hưng Hóa (Văn bản không có phần niên hiệu)

    . 祿 , . . . , . !
Phiên âm
Thừa thiên hưng vận Hoàng đế chế viết: Trẫm duy tiết tự phân nhị thập tứ khí vận hành võng thắc, tuế công vương triều liệt vu thiên bách cụ liêu bật lượng dụng khuông nãi tịch quyến duy mao tuấn nghi bí ty luân. Tư nhĩ Quang lộc tự khanh lĩnh Cầu Đơ tỉnh Đốc học Vũ Phạm Hàm nho nhã phong tiêu hiên ngang khí vũ bội khoan giản trực ôn chi huấn, chương quyết hữu thường ưu văn học chính sự chi tài vô bất đích dương lịch. Nẫm phù thạc vọng khác cần duy nhất nãi tâm thâm gia phục sự năng nghi cử thưởng công chi điển. Tư đặc thăng thụ Gia Nghĩa đại phu Hàn lâm viện trực học sĩ. Tứ chi cáo mệnh, thượng kì thị mộ phạm ư hiền quan mậu tán tác nhân chi hóa bị, cán trinh ư vương quốc, ngưỡng đáp sùng văn chi hưu. Khâm tai!
Dịch nghĩa
Thừa thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ thứ tự các tiết trong năm phân rõ thành 24 khí tiết, vận hành không sai lệch. Hàng trong số các bậc công vương liệt kê hơn nghìn quan chức giúp rập phò tá, chỉ có người nào anh tuấn, tài năng mới được ban chiếu chỉ rạng rỡ. Nay Hồng lô tự thiếu khanh, Đốc học tỉnh Hà Nội Vũ Phạm Hàm nho nhã, phong độ, hiên ngang, khí vũ khoan hòa, giản trực, ôn từ, phẩm đức tốt đẹp, văn học chính sự giỏi giang, không thể so bì. Xét nghĩ người vô cùng chuyên cần, kính cẩn và có tài năng thì chỉ có ông xứng đáng nêu tên tuổi trong sách điển. Nay trẫm đặc biệt ban phong Gia Nghĩa đại phu Quang lộc tự khanh, Đề hình Án sát sứ ty Án sát sứ ở các địa phương thuộc tỉnh Hưng Hóa. Trẫm ban ân điển, tứ cho cáo mệnh, nghiêm chính bền chặt chức vị và lòng trung của kẻ bề tôi để dốc lòng trung giúp rập trị nước, tỏ rõ ơn trạch tốt đẹp của triều đình ban rộng cho kẻ dưới, để vinh hiển dài lâu, sáng ngời thành tựu của bề tôi. Hãy kính nhận!
10. Tờ Chiếu ban khi ông đã mất truy tặng hàm Trung Phụng đại phu Tham tri, thụy Trang Khải

  , , , , 耀. 使 . . . 使 之方 , . . , . . ! . . !
.
Phiên âm
Thừa thiên hưng vận Hoàng đế chế viết: Trẫm duy nhân thần đôn vi quốc chi trung, tận tâm ư sở sự, vương giả trọng ưu hiền chi lễ, bao vãng dĩ khuyến lai, khoáng cách phi chương huy chương hữu diệu. Tư nhĩ Hàn lâm viện Trực học sĩ lĩnh Hải Dương tỉnh Án sát sứ cố Vũ Phạm Hàm kinh luân học phú, chính sự tài ưu, dương lịch kỉ niên khác bội thanh cần chi huấn. Công trung nhất niệm mậu chương tá lý chi năng. Khí dĩ sứ chi phương triển, hồng quỳ chi vũ đoạt hà tốc dã hốt di câu khích chi quang. Niệm nhĩ cựu lao nghi gia thực huệ. Tư đặc truy tặng Trung Phụng đại phu Tham tri hàm, thụy Trang Khải. Tứ chi cáo mệnh. Ô hô! Vô công bất báo, cổn ba nhất tự chi vinh. Tuy tử do sinh kim thạch thiên thu chi vĩnh. Khâm tai!
Thành Thái thập bát niên ngũ nguyệt nhị thập bát nhật.
Dịch nghĩa
Thừa thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ bề tôi hết lòng trung trị nước, dốc sức lo toan triều chính; nhà vua coi trọng điển lễ đối đãi người hiền, khen thưởng quan thần cũ để khuyến khích hiền sĩ mới, rộng ban ơn trạch để rạng rỡ tên tuổi bề tôi. Nay Hàn lâm viện Trực học sĩ, Án sát sứ tỉnh Hải Dương là cố Vũ Phạm Hàm, kinh luân học phú, chính sự tài ưu. Ông trải nghiệm nhiều năm, làm việc theo đúng lời huấn dụ, vô cùng cẩn trọng thanh liêm. Ông luôn gắng gỏi dốc hết tài năng phò tá đắc lực, hoàn thành tốt đẹp chính sự. Tài khí có thể sai khiến mở mang bốn phương rộng lớn, mưu lược sáng suốt tinh nhanh. Nghĩ ông có nhiều công lao với triều đình xứng đáng được hưởng nhận ơn huệ. Nay trẫm đặc biệt truy tặng hàm Trung Phụng đại phu Tham tri, thụy Trang Khải. Ban cho cáo mệnh. Ôi, không có công lao thì sao được hậu báo như vậy, vinh hiển một chữ ban phong tựa như hoa gấm rực rỡ. Tuy ông đã mất nhưng vàng đá còn trường tồn vĩnh viễn. Hãy kính nhận.
Ngày 28 tháng 5 năm Thành Thái thứ 18 (1906).




Hà Nội, ngày 26 tháng 12 năm 2011
Nguyễn Thị Tuyết tạm dịch









[1] Họ Đậu: Tức Đậu Yên Sơn có phương pháp dạy con theo điều nghĩa. Năm người con của ông đều đỗ đạt thành danh.
[2] Họ Hàn: Tức Hàn Đồng là người sử dụng nhiều phương pháp bổ ích giáo dục con cái thành đạt.
[3] Nguyên văn: Tư Mã tài danh, bản Ngụy Cơ chi nghĩa huấn. Vinh công khí thức đa thân quốc chi vương hình. Chưa rõ điển nào. Chúng tôi tạm dịch là tài cao Tư Mã, vốn gốc từ lời dạy nhân nghĩa như bà Ngụy Cơ. Ngụy Cơ có thể là nói đến mẹ của Hán Văn đế là Bạc hậu, nguyên trước ở nước Ngụy, sau Hán diệt Ngụy. Cao tổ cho làm Thiếp, sau sinh ra Hán Văn đế. Hán Văn đế được mẹ dạy dỗ là người chí hiếu, được người đời sau đưa vào 24 tấm gương hiếu thảo (Nhị thập tứ hiếu).   
[4] Ý nói công lao từ lúc thửa còn gian nan, nay được khen ngợi.
[5] Tam mệnh: chỉ các bậc tuổi thọ.
[6] Ngũ trù: Thiên Hồng Phạm sách Kinh thư có viết Cửu trù gồm: Ngũ hành, Ngũ sự, Bát chính, Ngũ kỉ, Hoàng cực, Tam đức, Kê nghi, Thứ trưng, Ngũ phúc -Lục cực. Trong đó trù thứ 9 cụ thể là khuyên dùng Ngũ phúc, nghiêm chính Lục cực. Ở đây Ngũ trù ý chỉ Ngũ phúc: Thọ, Phú, Khang ninh, Du Hiếu đức, Khảo Chung mệnh.
[7] Biện Nhật Báo: tức làm chủ biện của Đại Nam Đồng Văn Nhật Báo.

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét