CHẾ
– CHIẾU - SẮC PHONG CHO VŨ PHẠM HÀM
VÀ
PHỤ MẪU CỦA ÔNG
Chiếu phong cho Thân phụ
- mẫu của Vũ Phạm Hàm
1. Tờ chiếu ban cho Thân
phụ Vũ Phạm Hàm là Phụng Thành đại phu Hàn lâm viện thị giảng)
承 天
興 運
皇 帝
制 曰
朕 惟
君 子
顯 親
之 孝
莫 大
乎 貽
名. 朝
庭 錫
類 之
恩 必
原 其
所自揆 禮
之 稱
緣 情
之 推.
咨 爾
武 范
譽 乃
光 祿
寺 少
卿 領
河 內
省 督
學 武
范 諴
之 父
完 此
秉 彝
食 乎.
舊 德
教 子
則 方
以 義
能 仕
而 勸
之 忠.
竇 桂
香 濃
識 靈
樁 之
蔭 遠,
韓 桐
葉 沃
知 福
樹 之
根 深,
顯 道
惟 彰
令 名
必 果.
肆 邦
家 之
有 慶,
鳳 覃
恩 嘉
乃 子
之 能
官 鴻
逵 漸
翼 載
稽 彝
典 肇
肆 榮
名. 茲
特 加
封 奉
誠 大
夫 翰
林 院
侍 講
賜 之
誥 命
於 戲.
積 之
厚 者
報 之
隆 既
用 光
于 世
德 慎
厥 修
以 昌
厥 後
庶 無
負 于
國 恩
式 克
欽 承
無 替
朕 命.
欽 哉!
成 泰
陸 年
拾 壹
月 拾
捌 日.
Phiên
âm
Thừa thiên hưng vận
Hoàng đế chế viết: Trẫm duy quân tử hiển thân chi hiếu mạc đại hồ di
danh, triều đình tích loại chi ân, tất nguyên kì sở tự quỹ lễ chi
xưng, duyên tình chi suy. Tư nhĩ Vũ Phạm Dự nãi Quang lộc tự thiếu
khanh lĩnh Hà Nội tỉnh Đốc học Vũ Phạm Hàm chi phụ, hoàn thử bỉnh
di thực hồ. Cựu đức giáo tử tắc phương, dĩ nghĩa năng sĩ nhi khuyến
chi trung, Đậu quế hương nồng thức linh thung chi ấm viễn, Hàn đồng
diệp ốc tri phúc thụ chi căn thâm hiển đạo duy chương lệnh danh tất
quả. Tứ bang gia chi hữu khánh, phượng đàm ân gia nãi tử chi năng quan
hồng quỳ tiệm dực tải kê di
điển khải tứ vinh danh. Tư đặc gia phong Phụng Thành đại phu Hàn lâm
viện thị giảng. Tích chi cáo mệnh. Ô hô!. Tích chi hậu giả báo chi
long kí dụng quang vu thế đức thận quyết tu dĩ xương quyết hậu thứ vô
phụ vô quốc ân thức khắc khâm thừa vô thế. Trẫm mệnh khâm tai!
Thành Thái lục niên
thập nhất nguyệt thập bát nhật.
Dịch
nghĩa
Thừa
thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ người quân tử lấy đạo
hiếu làm gốc để tu dưỡng đạt vinh hiển, không gì lớn bằng để tiếng
thơm truyền đời. Triều đình ban ân điển tất dựa theo ân điển đã được
phân phong và duyên tình thực thế. Nay ông Vũ Phạm Dự là cha của Quang
lộc tự thiếu khanh, Đốc học tỉnh Hà Nội Vũ Phạm Hàm, hoàn thành
quyền bính và hưởng bổng lộc theo phép thường. Cái đức xưa dạy con theo
con đường nghĩa, đạo đức tốt để làm quan mà lại khuyến khích lòng trung
nghĩa. Hương thơm nồng thắm của cây quế họ Đậu[1] tỏ rõ
cái ân trạch của cội Xuân xa rộng. Lá ngô đồng mập mạp của họ Hàn[2]
cho thấy nền gốc thọ phúc bền vững. Làm rạng rỡ đạo đức chỉ bằng cách
làm tốt đẹp tên tuổi của mình thì ắt sẽ có thành quả. Nay nước nhà
có lễ đại khánh tiết, chiếu phượng ban ơn, vì con của ông có tài năng
trong việc làm quan, có công mở mang đạo lớn, tạo dựng phép điển dài
lâu vinh hiển. Nay trẫm đặc biệt
ban phong thêm Phụng Thành đại phu Hàn lâm viện thị giảng. Trẫm ban ân
điển, tứ cho cáo mệnh. Người tích góp nhiều công đức sẽ được báo
đáp dầy hậu, rạng rỡ tên tuổi với hậu thế. Nay trẫm nghiêm cẩn ban
phong để thêm vinh hiển cho những người có công lao ấy, để họ không
phụ với ân điển của triều đình. Chiếu mệnh đã ban không được thay
đổi, trái mệnh của trẫm. Hãy kính nhận!
Ngày
18 tháng 11 năm Thành Thái thứ 6 (1894)
2. Tờ chiếu phong
Thân phụ Vũ Phạm Hàm làm Triều liệt đại phu Hàn lâm viện thị giảng
承 天
興 運
皇 帝
制 曰
朕 惟
聖 經
垂 訓
卿 夫
之 孝
顯 親
國 典
疏 榮,
父 母
之 銜
視 子
揆 禮
之 稱
緣 情
之 推.
咨 爾
原 封
翰 林
院 侍
講 武
范 譽
乃 光
祿 寺
卿 領
興 化
省 按
察 使
武 范
諴 之
父 樸
茂 古
風 儒
書 世
澤 處
家 樂
善 播
稱 譽
于 州
閭. 有
子 象
賢 籍
基 光
為 邦
國 成
此 令
器 展
彼 碩
人 風
徵 燕
翼 之
謀 曾
賁 龍
章 之
寵. 肆
今 國
慶, 覃
恩 而
推 及
所 生
緬 乃
家 風
積 善
而 能
昌 厥
後, 盍
稽 彝
典 再
侈 殊
榮. 茲
特 加
封 朝
列 大
夫 翰
林 院
侍 講
學 士.
錫 之
誥 命.
於 戲.
華 衮
褒 增
奕 葉
之 風
聲 永
樹 忠
貞 尚
篤 流
根 之
雨 露
猶 多.
欽 哉.
成 泰
玖 年
陸 月
拾 肆
日.
Phiên
âm
Thừa Thiên hưng vận
Hoàng đế chế viết: Trẫm duy thánh kinh thùy huấn, khanh phu chi hiếu
hiển thân quốc điển sớ vinh, phụ mẫu chi hàm thị tử quỹ lễ chi xưng
duyên tình chi suy. Tư nhĩ nguyên phong Hàn lâm viện Thị giảng Vũ Phạm
Dự nãi Quang lộc tự khanh lĩnh Hưng Hóa tỉnh Án sát sứ Vũ Phạm Hàm
chi phụ, phác mậu cổ phong nho thư thế trạch xử gia lạc thiện bá xưng
dự vu châu lư, hữu tử tượng hiền tịch cơ quang vi bang quốc thành thử.
Lệnh khí triển bỉ thạc nhân, phong trưng yến dực chi mưu, tăng bí long
chương chi sủng. Tứ kim quốc khánh đàm ân nhi suy cập sở sinh miến nãi
gia phong tích thiện nhi năng xương quyết hậu, hạp kê di điển tái xỉ
thù vinh. Tư đặc gia phong Triều Liệt đại phu Hàn lâm viện thị giảng
học sĩ. Tích chi cáo mệnh. Ô hô!. Hoa cổn bao tặng dịch diệp chi phong
thanh vĩnh thụ trung trinh thượng đốc lưu căn chi vũ lộ do đa. Khâm tai!
Thành Thái cửu niên
lục nguyệt thập tứ nhật.
Dịch
nghĩa
Thừa
thiên hưng vận Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ thánh kinh để lại bao
lời giáo huấn, con cái hiếu thảo làm hiển vinh cha mẹ, rạng rỡ tự
hào cho đất nước. Giáo dục của cha mẹ coi trọng ở chỗ con có hiếu đạo
lễ phép, tình cảm đúng mực. Nay ông Vũ Phạm Dự vốn đã được phong
làm Hàn lâm viện Thị giảng là cha của Quang lộc tự khanh Án sát sứ
Hưng Hóa Vũ Phạm Hàm. Là người ngay thẳng cổ phong, nho thư lành mạnh,
đối đãi trong gia đình phúc thiện, vui vẻ nổi tiếng trong xóm làng. Ông
có con giỏi giang, rạng rỡ tổ tiên, giúp rập trị nước. Tài khí hơn người,
mưu lược sáng suốt nên càng được triều đình sủng ái. Nay trong nước
có đại khánh, rộng ban ơn trạch, xét thấy gia phong tốt đẹp, tích
thiện để gây dựng hưng thịnh đời sau, đáng được ghi danh vào sách
điển để thêm rạng rỡ vinh hiển. Nay trẫm đặc biệt gia phong Triều
Liệt đại phu Hàn lâm viện thị giảng học sĩ. Trẫm ban ân điển, báo
rõ để nhận mệnh. Mến tặng gia đình dòng tộc thêm vinh hiển dài lâu,
yêu chuộng khởi bồi phúc ấm càng sâu dày to lớn. Hãy kính nhận!
Ngày
14 tháng 6 năm Thành Thái thứ 9 (1897)
3. Tờ chiếu Ban cho thân mẫu Vũ Phạm Hàm, làm Ngũ phẩm Nghi nhân
承 天
興 運
皇 帝
制 曰:
朕 惟
臣 子
立 親
之 節
忠 自
孝 移
朝 廷
錫 類
之 恩
母 以
子 貴
穀 辰
亶 協
芝 綍
孔 敭. 眷
惟 故
阮 氏
諒 乃
光 祿
寺 少
卿 領
河 內
省 督
學 武
范 諴
之 母
莊 潔
凝 徽
溫 慈
表 淑
蘋 蘩
懿 範
夙 閑
中 饋
之 儀,
丸 获
芳 型
克 裕
高 門
之 廕,
成 此
令 器
展 彼
碩 人.
肆 今
大 慶
之 年
推 恩
所 自
嘉 乃
善 根
之 積
厥 後
克 昌
載 攷
彝 章
式 隆
美 報.
茲 特
贈 從
五 品
宜 人.
錫 之
誥 命.
於 戲!
倚 閭
之 望
久 矣,
乃 及
于 成,
流 根
之 報.
今 茲
永 承
無 斁
服. 此
休 命
慰 爾
潛 馨.
欽 哉!
成 泰
陸 年
拾 壹
月 拾
捌 日.
Phiên âm
Thừa thiên hưng vận hoàng đế chế viết: Trẫm
duy thần tử lập thân chi tiết trung tự hiếu di triều đình tích loại
chi ân mẫu dĩ tử quý cốc, thời đản hiệp chi phất khổng dương. Quyến
duy cố Nguyễn Thị Lượng nãi Quang lộc tự thiếu khanh lĩnh Hà Nội
tỉnh Đốc học Vũ Phạm Hàm chi mẫu, Trang khiết ngưng huy ôn từ biểu
thục tần phiền ý phạm túc nhàn trung quý chi nghi, hoàn hoạch phương
hình khắc dụ cao môn chi ấm thành thử lệnh khí triển bỉ thạc nhân. Tư
kim đại khánh chi niên, suy ân sở tự gia nãi thiện căn chi tích, quyết
hậu khắc xương tải khảo di chương thức long mĩ báo. Tư đặc tặng Tòng
ngũ phẩm nghi nhân. Tích chi cáo mệnh. Ô hô! Ỷ lư chi vọng cửu hĩ,
nãi cập vu thành, lưu căn chi báo. Kim tư vĩnh thừa vô dịch phục. Thử
hưu mệnh úy nhĩ tiềm hinh. Khâm
tai!
Thành Thái lục niên
thập nhất nguyệt thập bát nhật.
Dịch
nghĩa
Thừa
thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ tiết tháo của kẻ làm
tôi con cốt ở chữ trung hiếu, lòng trung vốn xuất phát từ đạo hiếu. Triều
đình căn cứ vào đó mà ban ân điển, mẹ của quan thần nhờ con
mà được vinh hiển tựa như thóc tốt lây sang cả dây buộc.
Thiết nghĩ bà Nguyễn Thị Lượng là mẹ của Quang lộc tự thiếu
khanh, Đốc học tỉnh Hà Nội Vũ Phạm Hàm. Bà có dung nghi trang khiết ngưng
huy, ôn từ biểu thục, tần phiền ý phạm, túc nhàn trung quý, phúc ấm
cao dày thơm tho của gia môn, khí tiết tốt đẹp thể hiện rõ người có
công tích lớn. Nay triều đình có lễ đại khánh tiết, suy xét ban tặng
ân điển, thấy bà đã dày công tích tạo nền thiện, đáng được nêu gương
và ghi danh vào sách điển, để tỏ rõ huệ trạch tốt đẹp của triều
đình ban cho. Nay trẫm đặc biệt gia tặng Tòng ngũ phẩm Nghi nhân. Trẫm
ban ân điển tứ cho cáo mệnh. Ôi, trông dựa nơi làng xóm đã lâu, nay được
toại nguyện, hưởng ơn báo đáp tựa gốc rễ được tưới gội. Ân điển hưởng nhận
mãi mãi không dứt. Trẫm ban mệnh tốt này để an ủi và tăng thêm vinh
hiển thơm tho lâu dài cho bà Nghi nhân. Hãy kính nhận!
Ngày 18 tháng 11 năm
Thành Thái thứ 6 (1894)
4. Tờ chiếu ban khi Thân
mẫu Vũ Phạm Hàm đã mất, thăng lên Tòng tứ phẩm Cung nhân
承 天 興 運 皇 帝 制 曰: 朕 惟 古 人 重 內 教
彰 母 德 以 勸 慈 善.家 有 餘 慶 因 子 賢 而 食 報,穀 辰 亶 協 芝 綍 載 敭.眷 惟 原 贈 從 五 品 宜 人 阮 氏 諒 乃 光 祿 寺
卿 領 興 化 省 按 察 使 武 范 諴 之 母,列 傳 揚 徽 良 門 表 淑 相 夫,以 德 勗 子 于 成 司
馬 才 名,本 魏 姬 之 義 訓 榮 公 氣 識 多 申 國 之 芳 型
成 家 無 愧 于 古 人,錫 類 曾 叨 夫 初 命.肆 邦 家 之 有 慶,鳳 詔 覃 恩,嘉 乃 子 之 象 賢,鴻 逵 漸 翼,盍 稽 彝 典,再 侈 殊 榮.茲 特 加 贈 從 四 品 恭 人, 錫 之 誥 命.於 戲! 溯 流 以 知 源,非 此 母 不 生 此 子,流 根 必 自 葉,流 于 其 親 以 及 其 親,靈 爽 有 知,祗 承 無 斁. 欽 哉!
成 泰 玖 年 陸 月 拾 肆 日.
Phiên
âm
Thừa thiên hưng vận
Hoàng đế chế viết: Trẫm duy cổ nhân trọng nội giáo chương mẫu đức
dĩ khuyến từ thiện. Gia hữu dư khánh nhân tử hiền nhi thực báo, cốc
thời đản hiệp chi phất tải dương. Quyến duy nguyên tặng Tòng ngũ phẩm
nghi nhân Nguyễn Thị Lượng nãi Quang lộc tự khanh lĩnh Hưng Hóa tỉnh
Án sát sứ Vũ Phạm Hàm chi mẫu, liệt truyền dương huy lương môn biểu
thục tương phu dĩ đức trợ tử vu thành Tư Mã tài danh, bản Ngụy Cơ chi
nghĩa huấn. Vinh công khí thức đa thân quốc chi phương hình, thành gia
vô quý vu cổ nhân, tích loại tăng thao phu sơ mệnh. Tứ bang gia chi hữu
khánh, phượng chiếu đàm ân, gia nãi tử chi tượng hiền, hồng quỳ tiệm
dực, hạp kê di điển, tái xỉ thù vinh. Tư đặc gia tặng Tòng tứ phẩm
cung nhân, tích chi cáo mệnh. Ô hô!, tố lưu dĩ tri nguyên, phi tử mẫu
bất sinh thử tử, lưu căn tất tự diệp, lưu vu kì thân dĩ cập kì thân,
linh sảng hữu tri, chi thừa vô dịch. Khâm tai!
Thành Thái cửu niên
lục nguyệt thập tứ nhật.
Dịch
nghĩa
Thừa
thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ người xưa coi trọng dạy
dỗ đạo đức, ca ngợi phẩm hạnh người mẹ để khuyến khích từ thiện. Nhà
có phúc tốt, con cái hiền tài nên được báo đáp bổng lộc. Thóc tốt
lây sang cả dây buộc. Thiết nghĩ bà Nguyễn Thị Lượng vốn được phong
Tòng ngũ phẩm nghi nhân là mẹ của Quang lộc tự khanh Án sát sứ tỉnh
Hưng Hóa Vũ Phạm Hàm. Bà nổi tiếng là người hiền thục, gia môn lương
thiện, lấy đạo đức dạy dỗ, khuyến khích con cái thành tài. Nghĩa
huấn cao quý giúp con thành tài cao Tư Mã, vốn gốc từ lời dạy nhân nghĩa như bà
Ngụy Cơ. Vẻ vang công chính nhiều nhờ đó tỏ bày mô hình đẹp của nước nhà. Lập
nên gia môn không hổ thẹn với cổ nhân[3],
ban riêng công từ lúc mệnh còn sơ[4].
Nay nước nhà có lễ đại khánh tiết, chiếu phượng ban ơn lớn, xét
thấy con bà hiền tài, mở mang phấn chấn, đáng được ghi danh vào sách
điển, để thêm vinh hiển cho gia tộc. Nay trẫm đặc biệt gia tặng Tòng
tứ phẩm Cung nhân. Trẫm ban ân điển, tứ cho cáo mệnh. Ôi! Ngược dòng
về nguồn, không có mẹ ấy thì sao sinh được con ấy, gốc bền vì lá
tốt, xuất phát từ thân lại chảy về với thân, linh sảng có biết về
nhận chiếu mệnh, phúc mãi không thôi. Hãy kính nhận!
Ngày
14 tháng 6 năm Thành Thái thứ 9 (1897)
5. Tờ Chiếu ban khi Thân
mẫu Vũ Phạm Hàm đã mất, thăng lên Chánh tứ phẩm Cung nhân
承 天
興 運
皇 帝
制 曰
朕 惟
三 命
益 恭
積 累
寔 由
於 內
教 五
疇 敷
錫, 褒
揚 用
闡 於
前 光,
葢 能
裕 乎
慶 源,
乃 特
彰 夫
異 數,
絲 綸
渙 發
巽 命
在 庭.
眷 惟
原 贈
從 四
品 恭
人 阮
氏 諒
乃 直
學 士
領 梂
多 省
督 學
武 范
諴 之
母, 端
靜 有
儀 溫
慈 表
淑 美
彰 柔
順 常
依 圖
史 之
箴, 教
重 義
方, 克
裕 箕
裘 之
業. 汝
惟 賢
母, 子
為 良
臣 鴻
逵 式
表 於
令 名
鸞 誥
累 叼夫
湛 渥.
肆 今
國 慶
惠 澤
均 覃,
眷 乃
德 門
風 聲
方 茂
爰 稽
彝 典
用 沛
殊 霑.
茲 特
加 贈
正 四
品 恭
人. 錫
之 誥
命. 於
戲! 稠
累 恩
光 倣
古 封
君 之
號, 增
培 福
祉 引
茲 奕
葉 之
祥, 靈
爽 有
知 祗
承 無
斁. 欽
哉!
成 泰
拾 陸
年 拾
壹 月
貳 拾
陸 日.
Phiên
âm
Thừa thiên hưng vận
Hoàng đế chế viết: Trẫm duy tam mệnh ích cung tích lũy thực do ư nội
giáo ngũ trù phu tích bao dương, dụng xiển ư tiền quang, cái năng dụ
hồ khánh nguyên nãi đặc chương phu dị số, ty luân hoán phát tốn mệnh
tại đình. Quyến duy nguyên tặng Tòng tứ phẩm cung nhân Nguyễn Thị
Lượng nãi Trực học sĩ lĩnh Cầu Đơ tỉnh Đốc học Vũ Phạm Hàm chi
mẫu, đoan tĩnh hữu nghi ôn từ biểu thục mỹ chương nhu thuận, thường y
đồ sử chi châm giáo trọng nghĩa phương, khắc dụ cơ cừu chi nghiệp.
Nhữ duy hiền mẫu tử vi lương thần, hồng quỳ thức biểu lệnh danh loan
cáo lũy điêu phu trạm ốc. Tứ kim
quốc khánh, huệ trạch quân đàm, quyến nãi đức môn phong thanh phương
mậu viên kê di điển dụng bái thù triêm. Tư đặc gia tặng Chánh tứ phẩm
cung nhân. Tích chi cáo mệnh. Ô hô!. Trù lũy ân quang, phỏng cổ phong
quân chi hiệu, tăng bồi phúc chỉ, dẫn tư dịch diệp chi tường, linh
sảng hữu tri chi thừa vô dịch. Khâm tai!
Thành Thái thập lục
niên thập nhất nguyệt nhị thập lục nhật.
Dịch
nghĩa
Thừa
thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ tam mệnh[5]
tích lũy càng thêm cung kính, thực do dạy dỗ bên trong và gìn giữ ca
ngợi ngũ trù[6],
hiển vinh tiên tổ, đại khái hưng thịnh gia môn, rạng rỡ bản thân, chiếu
chỉ ban cấp nêu danh nơi triều đình. Thiết nghĩ bà Nguyễn Thị Lượng
vốn được phong Tòng tứ phẩm cung nhân là mẹ của Trực học sĩ, Đốc
học tỉnh Cầu Đơ Vũ Phạm Hàm, đức hạnh đoan tĩnh hữu nghi, ôn từ
hiền hậu, nhu thuận đẹp đẽ. Bà thường dựa theo sách sử, dạy con có
phương pháp tốt, nối được nghiệp lớn. Bà là hiền mẫu, con là lương
thần, mở mang rạng rỡ tên tuổi, nhiều lần lạm được đội ơn phúc
trạch. Nay trong nước có lễ đại khánh tiết, ban khắp ơn trạch, xét
thấy gia phong đạo đức, tiếng thơm tốt đẹp, đáng được tuyên dương, ghi
chép vào pháp điển để chiêm ngưỡng. Nay trẫm đặc biệt gia tặng Chánh
tứ phẩm Cung nhân. Trẫm ban ân điển, tứ cho cáo mệnh. Ôi, dày công
tích lũy ơn huệ, noi theo các bậc vua trước, tăng bồi vun đắp nền
phúc, tiếp nối mạch nguồn tốt lành, linh sảng có biết về nhận
chiếu mệnh, phúc mãi không thôi. Hãy kính nhận!
Ngày
26 tháng 11 năm Thành Thái thứ 16 (1904).
Chiếu phong cho bản
thân Vũ Phạm Hàm
6. Tờ chiếu Ban cho
Vũ Phạm Hàm làm Triều liệt đại phu Quang lộc thiếu khanh, kiêm biện Đại Nam nhật
báo
承 天
興 運
皇 帝
制 曰:
朕 惟
立 政
用 人
宜 舉
考 功
之 典,
量 材
定 位
用 旌
治 事
之 能.
咨 爾
河 內
省 督
學 武
范 諴
文 學
足 觀
材 器
可 取
有 猷 有 為
有 守,
政 術
攸 宜
曰 清
曰 慎
曰 勤.官 箴
是 迪
幹 敏
洵 堪
底 績
明 揚
宜 簡
在 庭.
茲 特
加 恩
陞 授
朝列大 夫
光 祿
寺 少
卿 仍
領 該
省 督
學 兼
辨 日
報 事
務. 錫
之 誥
命 尚
其 示
模 範
於 賢
關 茂
贊 作
人 之
化 備
幹 楨
於 王
國, 仰
答 崇
文 之
休. 欽
哉!
成 泰 五 年 柒 月 初 參 日.
Phiên âm
Thừa thiên hưng vận Hoàng đế chế viết: Trẫm
duy lập chính dụng nhân nghi cử khảo công chi điển, lượng tài định vị
dụng tinh trị sự chi năng. Tư nhĩ Hà Nội tỉnh Đốc học Vũ Phạm Hàm
văn học túc quan, tài khí khả thủ, hữu du, hữu vi, hữu thủ, chính
thuật du nghi viết thanh viết thận viết cần. Quan châm thị địch cán
mẫn tuần kham để tích minh dương nghi giản tại đình. Tư đặc gia ân
thăng thụ Triều Liệt đại phu Quang lộc tự thiếu khanh nhưng lĩnh cai
tỉnh Đốc học kiêm Biện nhật báo sự vụ. Tích chi cáo mệnh thượng kì
thị mô phạm ư hiền quan mậu tán tác nhân chi hóa bị cán trinh ư vương
quốc ngưỡng đáp sùng văn chi hưu. Khâm tai!
Thành Thái ngũ niên thất nguyệt sơ tam nhật.
Dịch nghĩa
Thừa thiên hưng vận,
Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ gây dựng nền chính trị dùng người phò
tá nên nêu cao điển lễ thi cử, bình giá công lao; lượng xét tài cán,
cất nhắc chức vị phải dựa theo năng lực phán quyết và làm việc. Nay
Đốc học tỉnh Hà Nội Vũ Phạm Hàm văn học
đủ để ngưỡng trông, tài khí đáng để học tập. Ông là người có mưu
lược, có công lao, ngay thẳng cương trực. Về chính thuật có thể nói
là thanh khiết, cẩn trọng, chuyên cần. Việc quan luôn tự răn nhủ mình
phải mẫn cán, sáng suốt, tận tâm với triều đình. Nay trẫm đặc biệt
gia phong làm Triều Liệt đại phu Quang lộc tự thiếu khanh, vẫn
giữ chức Đốc học tỉnh ấy kiêm Biện Nhật Báo sự vụ[7].
Trẫm ban ân điển, tứ cho cáo mệnh. Ơn trạch thể hiện mô phạm cho các
bậc hiền quan, tạo dựng cốt cán bền vững của triều đình, ngưỡng
đáp sự tốt đẹp của chiếu mệnh. Hãy kính nhận.
Ngày mồng 3 tháng 7 năm
Thành Thái thứ 5 (1893)
7. Tờ chiếu Ban cho
Vũ Phạm Hàm làm Trung thuận đại phu Hồng lô tự khanh
承 天
興 運
皇 帝
制 曰
朕 惟
立 政
用 人
宜 举
考 功
之 典
量 材
定 位,
用 旌
治 事
之 能.
咨 爾
光 祿
寺 少
卿 領
河 內
省 督
學 武
范 諴
文 學
足 觀,
材 器
可 取
有 猷
有 為
有 守,
政 術
攸 宜
曰 清
曰 慎
曰 勤.
官 箴
是 迪
幹 敏
洵 堪
底 績
明 揚
宜 簡
在 庭.
茲 特
陞 授
中 順
大 夫
鴻 臚
寺 卿
仍 領
該 省
督 學.
錫 之
誥 命.
尚 其
示 模
範 於
賢 關
茂 贊
作 人
之 化,
備 幹
楨 於
王 國,
仰 答
崇 文
之 休.
欽 哉!
成 泰
柒 年
貳 月
貳 拾
柒 日.
Phiên
âm
Thừa thiên hưng vận
Hoàng đế chế viết: Trẫm duy lập chính dụng nhân, nghi cử khảo công
chi điển, lượng tài định vị, dụng tinh trị sự chi năng. Tư nhĩ Quang
lộc tự thiếu khanh lĩnh Hà Nội tỉnh Đốc học Vũ Phạm Hàm văn học
túc quan, tài khí khả thủ, hữu du, hữu vi, hữu thủ,
chính thuật du nghi viết thanh viết thận viết cần. Quan châm thị địch
cán mẫn tuân kham để tích minh dương nghi
giản tại đình. Tư đặc thăng thụ Trung thuận đại phu Hồng lô tự khanh
nhưng lĩnh cai tỉnh đốc học. Tích chi cáo mệnh thượng kì mô phạm ư
hiền quan, mậu tán tác nhân chi hóa bị cán trinh ư vương quốc, ngưỡng
đáp sùng văn chi hưu. Khâm tai!
Thành Thái thất niên nhị nguyệt nhị thập
thất nhật.
Dịch nghĩa
Thừa thiên hưng vận,
Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ gây dựng nền chính trị dùng người phò
tá nên nêu cao điển lễ thi cử, bình giá công lao; lượng xét tài cán, cất
nhắc chức vị đều dựa theo ưu điểm và năng lực làm việc. Nay Quang
lộc tự thiếu khanh, Đốc học tỉnh Hà Nội Vũ Phạm Hàm văn học đủ để
ngưỡng trông, tài khí đáng được học tập. Ông là người có mưu lược,
có công lao, ngay thẳng cương trực. Về chính thuật có thể nói là
thanh khiết, cẩn trọng, cần mẫn. Việc quan luôn tận tâm, mẫn cán và
tín thực, dáng được tuyên dương ở triều đình. Nay trẫm đặc biệt gia
phong làm Trung Thuận đại phu Hồng lô tự khanh, vẫn giao giữ
chức Đốc học tỉnh ấy. Trẫm ban ân điển, tứ cho cáo mệnh. Ơn trạch
thể hiện rõ mô phạm cho cửa hiền, tạo dựng cốt cán bền vững của
triều đình, ngưỡng đáp sự tốt đẹp của chiếu mệnh. Hãy kính nhận.
Ngày 27 tháng 2 năm
Thành Thái thứ 7 (1895)
8. Tờ chiếu phong cho
Vũ Phạm Hàm là Trung nghị đại phu Quang lộc tự khanh, Đề hình Án sát sứ Hưng
Hóa
承 天
興 運
皇 帝
制 曰
朕 惟
節 序
分 二
十 四
氣 運
行 罔
忒. 歲
功 王
朝 列
千 百
具 僚
弼 亮
用 匡
乃 辟
睠 惟
髦 俊
宜 賁
絲 綸.
茲 爾
鴻 臚
寺 少
卿 領
河 內
省 督
學 武
范 諴
儒 雅
風 標
軒 昂
器 宇
佩 寬
簡 直
溫 之
訓 彰
厥 有
常 優,
文 學
政 事
之 才
無 不
適 敭 歷. 稔 浮
碩 望
恪
勤 惟
一 乃
心 深
嘉 服
事 能
宜 舉
賞 功
之 典.
茲 特
陞 授
中 議
大 夫
光 祿
寺 卿
領 興
化 省
等 處
地 方
提 型
按 察
使 司
按 察
使. 賜
之 誥
命 尚
其 虔
共 爾
位 迪
心 德
以 咸
勤 奉
揚 王
庥 其
惠 澤
之下 究,
以 永
終 譽,
遹 觀
厥 成.
欽 哉!
成 泰
捌 年
玖 月
拾 陸
日.
Phiên
âm
Thừa thiên hưng vận
Hoàng đế chế viết: Trẫm duy tiết tự phân nhị thập tứ khí vận hành
võng thắc. Tuế công vương triều liệt thiên bách cụ liêu bật lượng
dụng khuông nãi tịch quyến duy mao tuấn nghi bí ti luân. Tư nhĩ Hồng lô
tự thiếu khanh lĩnh Hà Nội tỉnh Đốc học Vũ Phạm Hàm nho nhã phong
tiêu hiên ngang khí vũ bội khoan giản trực ôn chi huấn chương quyết hữu
thường ưu văn học chính sự chi tài vô bất thích dương lịch. Nẫm phù
thạc vọng khác cần duy nhất nãi tâm thâm gia phục sự năng nghi cử
thưởng công chi điển. Tư đặc thăng thụ Trung Nghĩa đại phu Quang lộc tự
khanh lĩnh Hưng Hóa tỉnh các xứ địa phương Đề hình Án sát sứ ty Án
sát sứ. Tứ chi cáo mệnh, thượng kì kiền cộng nhĩ vị địch tâm dĩ
hàm cần phụng dương vương, hưu kì huệ trạch chi hạ cứu, dĩ đức vĩnh
chung dự, duật quan quyết thành. Khâm tai!
Thành Thái bát niên
cửu nguyệt thập lục nhật.
Dịch
nghĩa
Thừa
thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ thứ tự các tiết trong
năm phân rõ thành 24 khí tiết, vận hành không sai lệch. Hàng năm trong
số các bậc công vương liệt kê hơn nghìn quan chức giúp rập phò tá, chỉ
có người nào anh tuấn, tài năng mới được ban chiếu chỉ rạng rỡ. Nay
Hồng lô tự thiếu khanh, Đốc học tỉnh Hà Nội Vũ Phạm Hàm nho nhã,
phong độ, hiên ngang, khí vũ khoan hòa, giản trực ôn, phẩm đức tốt
đẹp, văn học chính sự giỏi giang, không thể so bì. Nay trẫm đặc biệt
gia phong Trung Nghĩa đại phu Quang lộc tự khanh, Đề hình Án sát sứ ty
Án sát sứ ở các địa phương thuộc tỉnh Hưng Hóa. Trẫm ban ân điển, tứ
cho cáo mệnh, nghiêm chính bền chặt chức vị và lòng trung của kẻ bề
tôi để dốc lòng chuyên cần phụng giúp nhà vua, tỏ rõ ơn trạch tốt
đẹp của triều đình ban rộng cho kẻ dưới, để vinh hiển dài lâu, sáng
ngời thành tựu của bề tôi. Hãy kính nhận!
Ngày
16 tháng 9 năm Thành Thái thứ 8 (1896)
9. Tờ chiếu phong Vũ
Phạm Hàm làm Gia Nghị đại phu Quang lộc tự khanh, Đề hình Án sát sứ Hưng
Hóa (Văn bản không có phần niên hiệu)
承
天 興
運 皇
帝 制
曰 朕
惟 節
序 分
二 十
四 氣
運 行
罔 忒
歲 功 王
朝 列
千 百
具 僚
弼 亮
用 匡
乃 辟
睠 惟
髦 俊
宜 賁
絲 綸.茲 爾
光 祿
寺 卿
領 梂
多 省
督 學
武 范
諴 儒
雅 風
標 軒
昂 器
宇 佩
寬 簡
直 溫
之 訓,
彰 厥
有 常
優 文
學 政
事 之
才 用
無 不
適 敭
歷. 稔
孚 碩
望 恪
勤 惟
一 乃
心 深
嘉 服
事 能
宜 舉
賞 功
之 典.
茲 特
陞 授
嘉 議
大 夫
翰 林
院 直
學 士.
賜 之
誥 命,
尚 其
示 模
範 於
賢 關
茂 贊
作 人
之 化
備 幹
楨 於
王 國
仰 答
崇 文
之 休.
欽 哉!
Phiên
âm
Thừa thiên hưng vận
Hoàng đế chế viết: Trẫm duy tiết tự phân nhị thập tứ khí vận hành
võng thắc, tuế công vương triều liệt vu thiên bách cụ liêu bật lượng
dụng khuông nãi tịch quyến duy mao tuấn nghi bí ty luân. Tư nhĩ Quang
lộc tự khanh lĩnh Cầu Đơ tỉnh Đốc học Vũ Phạm Hàm nho nhã phong tiêu
hiên ngang khí vũ bội khoan giản trực ôn chi huấn, chương quyết hữu
thường ưu văn học chính sự chi tài vô bất đích dương lịch. Nẫm phù
thạc vọng khác cần duy nhất nãi tâm thâm gia phục sự năng nghi cử
thưởng công chi điển. Tư đặc thăng thụ Gia Nghĩa đại phu Hàn lâm viện
trực học sĩ. Tứ chi cáo mệnh, thượng kì thị mộ phạm ư hiền quan
mậu tán tác nhân chi hóa bị, cán trinh ư vương quốc, ngưỡng đáp sùng
văn chi hưu. Khâm tai!
Dịch
nghĩa
Thừa
thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ thứ tự các tiết trong
năm phân rõ thành 24 khí tiết, vận hành không sai lệch. Hàng trong số
các bậc công vương liệt kê hơn nghìn quan chức giúp rập phò tá, chỉ
có người nào anh tuấn, tài năng mới được ban chiếu chỉ rạng rỡ. Nay
Hồng lô tự thiếu khanh, Đốc học tỉnh Hà Nội Vũ Phạm Hàm nho nhã, phong
độ, hiên ngang, khí vũ khoan hòa, giản trực, ôn từ, phẩm đức tốt
đẹp, văn học chính sự giỏi giang, không thể so bì. Xét nghĩ người vô
cùng chuyên cần, kính cẩn và có tài năng thì chỉ có ông xứng đáng
nêu tên tuổi trong sách điển. Nay trẫm đặc biệt ban phong Gia Nghĩa đại
phu Quang lộc tự khanh, Đề hình Án sát sứ ty Án sát sứ ở các địa
phương thuộc tỉnh Hưng Hóa. Trẫm ban ân điển, tứ cho cáo mệnh, nghiêm
chính bền chặt chức vị và lòng trung của kẻ bề tôi để dốc lòng
trung giúp rập trị nước, tỏ rõ ơn trạch tốt đẹp của triều đình ban
rộng cho kẻ dưới, để vinh hiển dài lâu, sáng ngời thành tựu của bề
tôi. Hãy kính nhận!
10. Tờ Chiếu ban khi
ông đã mất truy tặng hàm Trung Phụng đại phu Tham tri, thụy Trang Khải
承 天 興 運
皇 帝
制 曰
朕 惟
人 臣
敦 為
國 之
忠, 盡
心 於
所 事,
王 者
重 優
賢 之
禮, 褒
往 以
勸 來,
曠 格
丕 彰
徽 章
有 耀.
咨 爾
翰 林
院 直
學 士
領 海
陽 省
按 察
使 故
武 范
諴 經
綸 學
富 政
事 才
優. 敭
歷 幾
年 恪
佩 清
勤 之
訓. 公
中 一
念 懋
彰 佐
理 之
能. 器
以 使
之方 展,
鴻 逵
之 羽
奪 何
速 也
忽 移
駒 隙
之 光.
念 爾
舊 勞
宜 加
寔 惠.
茲 特
追 贈
中 奉
大 夫
參 知
銜, 謚
莊 凱.
賜 之
誥 命.
於 戲!
無 功
不 報
衮 葩
一 字
之 榮.
雖 死
猶 生
金 石
千 秋
之 永.
欽 哉!
成 泰 拾
捌 年
五 月
貳 拾
捌 日.
Phiên âm
Thừa thiên hưng vận
Hoàng đế chế viết: Trẫm duy nhân thần đôn vi quốc chi trung, tận tâm ư
sở sự, vương giả trọng ưu hiền chi lễ, bao vãng dĩ khuyến lai, khoáng
cách phi chương huy chương hữu diệu. Tư nhĩ Hàn lâm viện Trực học sĩ
lĩnh Hải Dương tỉnh Án sát sứ cố Vũ Phạm Hàm kinh luân học phú,
chính sự tài ưu, dương lịch kỉ niên khác bội thanh cần chi huấn. Công
trung nhất niệm mậu chương tá lý chi năng. Khí dĩ sứ chi phương triển,
hồng quỳ chi vũ đoạt hà tốc dã hốt di câu khích chi quang. Niệm nhĩ
cựu lao nghi gia thực huệ. Tư đặc truy tặng Trung Phụng đại phu Tham tri
hàm, thụy Trang Khải. Tứ chi cáo mệnh. Ô hô! Vô công bất báo, cổn ba
nhất tự chi vinh. Tuy tử do sinh kim thạch thiên thu chi vĩnh. Khâm tai!
Thành Thái thập bát
niên ngũ nguyệt nhị thập bát nhật.
Dịch
nghĩa
Thừa
thiên hưng vận, Hoàng đế ban chiếu: Trẫm nghĩ bề tôi hết lòng trung
trị nước, dốc sức lo toan triều chính; nhà vua coi trọng điển lễ đối
đãi người hiền, khen thưởng quan thần cũ để khuyến khích hiền sĩ
mới, rộng ban ơn trạch để rạng rỡ tên tuổi bề tôi. Nay Hàn lâm viện
Trực học sĩ, Án sát sứ tỉnh Hải Dương là cố Vũ Phạm Hàm,
kinh luân học phú, chính sự tài ưu. Ông trải nghiệm nhiều năm, làm
việc theo đúng lời huấn dụ, vô cùng cẩn trọng thanh liêm. Ông luôn
gắng gỏi dốc hết tài năng phò tá đắc lực,
hoàn thành tốt đẹp chính sự. Tài khí có thể sai khiến mở mang bốn
phương rộng lớn, mưu lược sáng suốt tinh nhanh. Nghĩ ông có nhiều công
lao với triều đình xứng đáng được hưởng nhận ơn huệ. Nay trẫm đặc
biệt truy tặng hàm Trung Phụng đại phu Tham tri, thụy Trang Khải. Ban
cho cáo mệnh. Ôi, không có công lao thì sao được hậu báo như vậy, vinh
hiển một chữ ban phong tựa như hoa gấm rực rỡ. Tuy ông đã mất nhưng
vàng đá còn trường tồn vĩnh viễn. Hãy kính nhận.
Ngày
28 tháng 5 năm Thành Thái thứ 18 (1906).
Hà Nội, ngày 26 tháng 12 năm 2011
Nguyễn Thị Tuyết tạm dịch
|
[1] Họ Đậu: Tức Đậu Yên
Sơn có phương pháp dạy con theo điều nghĩa. Năm người con của ông đều
đỗ đạt thành danh.
[2] Họ Hàn: Tức Hàn Đồng
là người sử dụng nhiều phương pháp bổ ích giáo dục con cái thành
đạt.
[3] Nguyên văn: Tư
Mã tài danh, bản Ngụy Cơ chi nghĩa huấn. Vinh công khí thức đa thân
quốc chi vương hình. Chưa rõ điển nào. Chúng tôi tạm dịch là tài cao Tư Mã, vốn gốc từ lời dạy nhân nghĩa
như bà Ngụy Cơ. Ngụy Cơ có thể là nói đến mẹ của Hán Văn đế là Bạc hậu,
nguyên trước ở nước Ngụy, sau Hán diệt Ngụy. Cao tổ cho làm Thiếp, sau sinh ra
Hán Văn đế. Hán Văn đế được mẹ dạy dỗ là người chí hiếu, được người đời sau đưa
vào 24 tấm gương hiếu thảo (Nhị thập tứ hiếu).
[4] Ý nói công lao từ lúc thửa còn gian nan,
nay được khen ngợi.
[5] Tam mệnh: chỉ các bậc
tuổi thọ.
[6] Ngũ trù: Thiên Hồng
Phạm sách Kinh thư có viết Cửu
trù gồm: Ngũ hành, Ngũ sự, Bát chính, Ngũ kỉ, Hoàng cực, Tam đức, Kê
nghi, Thứ trưng, Ngũ phúc -Lục cực. Trong đó trù thứ 9 cụ thể là
khuyên dùng Ngũ phúc, nghiêm chính Lục cực. Ở đây Ngũ trù ý chỉ Ngũ
phúc: Thọ, Phú, Khang ninh, Du Hiếu đức, Khảo Chung mệnh.
[7] Biện Nhật Báo: tức làm chủ biện của Đại Nam Đồng Văn
Nhật Báo.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét