Hoàng Việt thi tuyển 皇 越 詩 選 (theo Trần văn Giáp khảo, trích từ Lược truyện các tác gia Việt Nam)

Hoàng Việt thi tuyển 皇 越 詩 選 (theo Trần văn Giáp khảo, trích từ Lược truyện các tác gia Việt Nam)

Tờ bià Hoàng Việt thi tuyển taị TVQG

 

Tác giả Bùi Huy Bích 裴 輝 碧 (1744 - 1802)

3 tập, 6 quyển, đóng thành 2 cuồn, tổng cộng 138 tờ (18+23+24+31+25+17), tờ 2 trang, trang 9 dòng, dòng 23 chữ. Ký hiệu A.608, A.2857, A.3162.

Nội dung:

Trang đầu đề ở giữa 4 chữ to: Hoàng Việt thi tuyển, phía phải đề Tồn Am gia tang, phía trái đề Hi Văn đường, dưới ba chữ đó là hai dấu bằng chữ triện: a) Hi Văn đường, b)Các gia hội tuyển. Thứ đến bài tựa của Nguyễn Tập (Tập Trung bá) đề năm Minh Mạng thứ 6 (1825), nói về việc khắc ván in sách này (Trước kia tên là Thi Sao) lần thứ nhất do sáng kiến của Hi Văn họ Phạm, chưa biết rõ là ai và có liên quan gì với cụ Bùi. Thứ đến bài Tiểu dẫn của tác giả, đề tên: Tồn Am bệnh tẩu Bùi Bích , viết năm Mậu Thân (tức năm Chiêu Thống thứ 2, năm Quang Trung thứ nhất (1788)). Rồi đến mục nguyên bản thi sao, gần như Phàm Lệ, trong đó nói:

Tập thượng: quyển 1, chép thơ của các vua Lý, Trần, Lê.

Tập Trung: a) quyển 2, chép thơ của các thi gia triều Lý Trần; b) quyển 3, chép thơ của các thi gia đầu triều Lê; c)quyển 4, chép thơ của các thi gia triều Lê về đời Quang Thuận(1460 - 1470), Hồng Đức (1470-1498)

Tập hạ: a) quyển 5, chép thơ các thi gia từ đầu năm Cảnh Thống (1498-1504) trở về sau, đến hồi đầu năm Cảnh Hưng (1740); b) Quyển 6, chép thơ của các thi gia về hồi giữa và cuồi đời Cảnh Hưng (1740-1787) và thơ của tác giả Bùi Bích.

Sau cùng mục thứ ấy, có 2 dấu chữ triện: a) Tồn Am gia tang, b) Hi chương thị tàng bản. Toàn bộ gồm 167 thi gia và 562 bài thơ (70+102+100+132+99+59); mỗi thi gia có chua rõ họ, tên, quê quán, lí lịch, tác phẩm, v.v. … của từng người. Đôi khi trong các bài thơ cũng có chú thích về các điển cố.

Bảng tổng cộng các Thi gia và số bài thơ trong Hoàng Việt Thi tuyển theo Mục lục:

Số quyển	Triều đại	Số thi gia	Số bài thơ
Tập Thượng, C.1 Tập Trung, a) C.2 Tập trung, b) C.3 Tập Trung, c)C.4 Tập Hạ, a)C.5 Tập Hạ, b) C.6	Các vua Lý (2), Trần (6), Lê (4), Thi gia Lý (5), Trần (30) Lê Lê Lê Lê	12     35 31 35 37 17	70     102 100 132 99 59
	Cộng	167	562

-         Nghệ An thi tập, tập thơ của ông làm hồi ở Nghệ An, có 3 bài tựa: 1. của Nguyễn Du, 2. Của Nguyễn Đương, đều viết vào năm Cảnh Hưng thứ 43 (1782). 3. Một bài thứ 3 của Lê Quý Đôn viết vào năm Cảnh Hưng thứ 44 (1783).

-         Tồn Am văn cảo, các bài văn, trong đó chia làm 3 loại: Lệ ngữ, Tản ngữ và Thư trát(A.201, A.2118)

-         Tồn Am thi cảo (A.918)

-         Hoàng Việt văn tuyển (A.903)

-         Hoàng Việt thi tuyển, và

-         Lữ Trung tạp thuyết, 2 quyển (A.151), viết vào khoảng năm Kỉ Dậu (1789), trong khi chạy loạn lên Sơn Tây, ghi nhiều bài về văn nghệ, về triết học và về Lịch sử; sách có giá trị làm tài liệu nghiên cứu.

Ngoài ra ông còn viết nhiều bài tựa, bạt các sách có giá trị, như bài dẫn trong sách Hoàng Việt thi tuyển, bài tựa sách Thanh Trì Bùi thị gia phả (A.840), bài dẫn sách Tao đàn hoại cổ trong Danh ngôn tạp trước (A.1073), v.v. …

Sách Hoàng việt thi tuyển là 1 tuyển tập các thơ chữ Hán của các thi gia Việt Nam từ đời Lý, Trần đến cuối đời Lê mà tác giả trích ở trong các tập thơ cổ, chính xác là các sách: Việt Âm thi tập của Phan Phu Tiên, Tinh Tuyển tập của Dương Đức Nhan, Trích Diễm tập của Hoàng Đức Lương, tác giả tuyển thêm các thơ từ năm Cảnh Thống đến hết Cảnh Hưng và phụ thêm thơ riêng của Tác giả. Tập thơ này cùng tập văn tuyển của ông, đều là tài liệu quý cho việc nghiên cứu khái quát về thơ văn của Việt Nam cổ đại