Dịch lại mấy bài thơ đời Trần

Tạp chí Nam Phong xưa có đăng mấy số Dịch thơ đời Lý Trần của cụ Hoàng giáp Đinh Văn Chấp. Tôi mới được Phong Văn Tư cư sĩ nhờ giảng hộ mấy buổi thơ chữ Hán đời Lý Trần, lấy cơ sở từ các bài dịch của cụ Hoàng giáp. Tôi thấy sự công nghệ giờ cao siêu, học trò đi học mang cả IT vào lớp, có bài gì không hiểu thì sert ngay IT. Giảng bài mà cứ theo lời dịch cách xưa e làm mất cái không khí tân kỳ mà lại nâng cái tầm của dòng công nghệ. Vậy cố công dịch lại mấy vần thơ mà nghĩ là sẽ phải giảng trước các bạn lưu học. Không phải vì thơ cụ Hoàng giáp dịch không hay mà là cố gắng làm mới mẻ cho phù hợp tình hình, truyền cảm hứng cho người học đấy thôi. Được mấy vần du dương cũng thấy khoái khẩu ngâm nga nên lưu lại trên trang wep. Tôi chỉ dịch thơ, tên bài để nguyên, không phiên âm.

Thơ Trần Minh Tông
夜雨 秋氣和燈失曙明， 碧蕉窗外遞殘更。 自知三十年前錯， 肯把閒愁對雨聲。	Dạ vũ Đèn soi thu khí rạng mờ Ngoài song chuối biếc phất phơ canh tàn Biết sai ba chục năm tròn Đành đem sầu muộn gửi làn mưa đêm
甘露寺 聳翠攢蒼入望多， 溪西月影轉簷斜。 隔林啼鳥尤岑寂， 一徑古松初墜花。	Cam Lộ tự Xanh vút trời xanh mắt ngập tràn Khe tây nắng rọi bên thềm xiên xiên Cách rừng chim hót quạnh thêm Tùng xưa một lối hoa mềm cánh rơi Ngập tràn xanh vút trời xanh Nằng chiều thềm rọi bên ghềnh suối Tây Cách rừng chim hót quạnh thay Lối xưa tùng cũ vơi đầy cánh hoa
十一月過泊詠山曉住 月落小窗船， 巖花冷不眠。 曙分山失影， 陽伏水生煙。 往事須臾際， 成人三十年。 不言恍若醒， 坐對一爐前。	Thập nhất nguyệt quá bạc Vịnh Sơn hiểu trú Trăng rơi song nhỏ rọi thuyền Đầu non hoa lạnh chẳng yên giấc dài Rạng(sáng) soi hình núi mất rồi Dương sinh mặt nước nhạt hơi sương mờ (mù) Việc xưa chốc lát trôi qua (nhơ mơ) Nên người đã được hơn ba chục rồi Tỉnh ra hoảng hốt không lời Một mình lặng bóng ngồi soi bếp hồng
送北使撒只瓦，趙子期 馹騎行行瘴霧深， 海邊光照使星臨。 四方專對男兒志， 一視同仁天子心。 越國山河供傑句， 周家雨露播綸音。 明朝相隔雲南北， 今日休辭酒滿斟。	Tống bắc sứ Tát Chỉ Ngoã, Triệu Tử Kỳ Ngựa trạm hàng hàng vượt mù sâu Biên cương sao sứ rạng in mầu Bốn phương giao thiệp nam nhi chí Thiên tử lòng nhân đối với nhau Non sông nước Việt dâng thơ đẹp Mưa móc triề Chu tưới thấm sâu Mai này xa cách mây nam bắc Đầy rượu hôm nay chớ chối nhau
月盎山寒堂 宿得非心未出塵， 戲穿百衲半僧身。 滿山花色春三月， 一枕泉聲秋八分。 只恐世間無勝境， 莫言天下欠閒人。 此翁煉得心如鐵， 不復梨花入夢頻。	Nguyệt Áng sơn hàn đường Lòng phi hiểu chửa thoát trần Dùa mang bá nạp tăng nhân nửa vời Hoa xuân ba tháng khắp nơi Tiếng thu bên gối suối chơi cung đàn Chỉ e cảnh đẹp thế gian Đừng lo thiên hạ người nhàn hiếm hoi Ông đây lòng luyện thép tôi Chẳng còn vương mộng việc đời hoa lê
挽法螺尊者題青梅寺 唾手塵寰以了緣， 覺皇金縷得人傳。 青山蔓草棺藏履， 碧樹深霜殼脫蟬。 夜掩講堂今古月， 晚迷丈室有無煙。 相投針芥嗟非昔， 琢就哀章淚泫然。	Vãn Pháp Loa tôn giả Thanh Mai tự Xoa tay dứt nợ trần duyên Giây vàng nối đạo phép truyên Giác vương Non xanh cỏ dép quan tàng Sương dày cây biếc khẽ khàng thoát ve Giảng đường xưa ánh trăng che Trượng đường mờ tỏ đi về khói bay Than ôi kim cải khác thay Sửa sang vần khúc dãi bày lệ rơi
Thơ Trần Nghệ Tông
送北使牛亮 安南老宰不能詩， 空把茶甌送客歸。 圓傘山青瀘水碧， 隨風直入五雲飛。	Tống bắc sứ Ngưu Lượng Lão tể An Nam thơ chẳng hay Chỉ có trà suông tiễn khách này Tản viên non biếc dòng Lô biếc Cưỡi gió theo vào 5 sắc mây
幸嘉興鎮寄弟恭宣王 位極讒深便去官， 側身渡嶺入山蠻。 七陵回首千行淚， 萬里捫心兩鬢班。 去武圖存唐社稷， 安劉復睹漢衣冠。 明宗事業君須記， 恢復神京指日還。	Hạnh Gia Hưng trấn ký đệ Cung Tuyên Vương Ngôi cao dèm lắm quan thôi Lánh mình núi vắng về nơi quê mùa Bảy Lăng quay ngắm lệ đưa Nghĩ về muôn dặm đường xa bạc đầu Diệt Võ tồn Đường bảo nhau An Lưu mũ áo giữ mầu Hán gia Minh tông sự nghiệp vua cha Đế kinh khôi phục là ta trở về
題司徒陳元旦祠堂 山僮扶輦曉衝泥， 纔到崑山日正西。 雨過泉聲穿石遠， 風搖竹影弗簷低。 鹽梅事去碑猶在， 星斗壇荒路轉迷。 寂寞洞天人羽化， 惟存行跡起餘悽。	Đề tư đồ Trần Nguyên Đán từ đường Sơn đồng khiêng kiệu bùn xông Côn sơn vừa đến ráng hồng chuyển tây Qua mưa suối đá nước xoay Gió đưa bóng trúc phất ngay hiên nhà Bia còn mơ muối đã qua Đàn hoang tinh đẩu đã mờ lối đi Lặng im động vắng tiên quy Còn duy dấu cũ gợi nghe thương buồn
Thơ Mạc Đĩnh Chi
晚景 空翠浮煙色， 春藍發水紋。 墻烏啼落照， 野雁送歸雲。 漁火前灣見， 樵歌隔岸聞。 旅顏悲冷落， 借酒作微醺。	Vãn cảnh Biếc không mây nổi khói trời Xuân xanh vẻ nước vẽ vời hoa văn Nắng chiều quạ đậu kêu nhăng Mây về nhạn tiễn qua đồng chơi vơi Lửa trài vịnh nước thấy rồi Khúc ca tiều phủ cách đồi còn nghe Mặt mày lữ khách buồn ghê Mượn vài chén rượu say mê cảnh chiều
早行 蝴蝶醒殘夢， 商郎聞櫂歌。 張帆開夙霧， 擺櫂破晴波。 水入九江闊， 山歸三楚多。 濂溪何處是？ 我欲訪煙蘿。	Tảo hành Hồ điệp tỉnh giấc mộng tàn Thương lang chèo tiếng hát vang đưa về Buồm dương mở đám sương che Chèo buông phá rẽ một bề sóng trong Nước xuôi dòng cửu mênh mông Núi về tam sở một vùng nhấp nhô Liêm khê dòng ở nơi mô Ta thăm viếng hỏi sương mờ cỏ cây
Thơ Trần Quang Triều
題嘉林寺 心灰蝸角夢， 步履到禪堂。 春晚花容薄， 林幽蟬韻長。 雨收天一碧， 池凈月分涼。 客去僧無語， 松花滿地香。	Đề Gia Lâm tự Nguội lòng giấc mộng sừng sên Thong dong dạo bước cửa thiền dạo chơi Xuân chầy hoa vẻ mảnh mai Rừng u vang tiếng ve dài ngân nga Mưa tan trời biếc xa xa Ao trong trăng dọi ánh ngà lung linh Khách về sư cũng lặng thinh Còn hương đầy đất xung quanh hoa tùng
舟中獨酌 秋滿山城倍寂寥， 家書不到海天遙。 人情疏密敲蓬雨， 世態高低拍漫潮。 松菊故留嗟異路， 琴書歲晚喜同條。 幾多磊塊胸中事， 且向樽前譬一驕。	Chu trung độc chước Màu thu hiu hắt khắp non thành Trời bể tin nhà đợi vắng tanh Nết ở nhặt thưa mưa trước mái Mùi đời cao thấp sóng đầu ghềnh Bạn xưa tùng cúc chia đôi ngả Tuổi tác đàn thơ hợp với mình Trong dạ ngổn ngang nào tả xiết Hãy nâng chén rượu dốc lưng bình (Bài này cụ Hoàng giáp Đinh Văn Chấp dịch)
Thơ Nguyễn Xưởng
送杜隱綦子還至零 論交如素舊， 同道復同年。 雅韻難諧俗， 首程莫問天。 官清霜壓屋， 詩好月歸船。 別後無如己， 思君一悵然。	Tống Đỗ Ẩn Cơ tử hoàn Chí Linh Luận giao như bạn cũ Đồng đạo lại đồng niên Lời nhã khôn hào tục Tiền trình chớ vấn thiên Liêm quan sương nặng mái Thơ tuyệt trăng treo thuyền Chia tay không tri kỷ Nhớ bạn sầu vô biên
仙遊山萬福寺 佛祖壯嚴侈萬金， 松風吹起海朝音。 雲藏古寺山南北， 塔倚層霄世古今。 汲澗歸僧行木杪， 聽鐘眠客倚花陰。 爛柯問著仙碁事， 石上苔花積漸深。	Tiên Du sơn Vạn Phúc tự Cõi phật nguy nga tốn vạn vàng Tùng phong thổi động sóng triều vang Mây che chùa cũ non nam bắc Tháp dựng trời cao đã mấy tầng Múc nước sư về cây nhẹ lướt Nghe chuông rợp bóngkhách mơ màng Mục búa hỏi chuyện tiên gia cũ Đá núi rêu hoa đã mọc lan
舟中即事 江闊潮平日又斜， 叩舷乘興答漁歌。 斷虹掛漢天收雨， 畫鷁沿流水寂波。 湖海十年知己少， 功名兩字歉人多。 扁舟塍欲尋張翰， 一味蒪鱸奈爾何。	Chu trung tức sự Sóng bằng sông nước xế tà Gõ thuyền hoạ khúc ngư ca vui vầy Sau mưa cầu mọc đẹp thay Vẽ theo màu nước chèo vầy sóng khơi Mười năm bạn cũ đâu người Công danh hai chữ dối đời lừa ta Dương buồm Trương Hãn xa xa Mùi thuần rau cá biết là tìm đâu
Thơ Nguyễn Ức
代謝御賜墨畫龍 道人來自崇天宮， 手提一幅糢糊龍。 云是: 重華聖人萬幾暇， 墨戲三昧時從容。 手中造化妙無蹟， 漁梭暫托陶家壁。 洞前獨帶濕雲歸， 鞭起屏翳驅霹靂。 春回五字溪流光， 印分三道珠凝香。 熱檀展拜謝天賜， 吟聲彷彿生公堂。 平生攀龍事則已， 一片禪心隨海水。 至尊若待為霖時， 只合形求築岩士。	Đại tạ ngự tứ mặc hoạ long Sùng Thiên cung có đạo nhân Tay cầm một bức hiện thân tranh rồng Rằng nhàn rỗi Trùng Hoa cung Thung dung kỳ diệu bức rồng vẽ chơi Trên tay tạo hoá tuyệt vời Chiếc thoi ngư phủ gửi nơi họ Đào Động tiên mây khói ra vào Tiếng vang roi thét ào ào sấm ran Xuân về năm chữ lưu quang Dấu in ba lớp đường son hương thầm Đốt trầm bái tạ thiên công Thơ ngâm phảng phất ở trong công đường Bình sinh giúp chúa đạo thường Lòng thiền một tấm gửi nhường nước xuôi Bậc chí tôn muốn giúp đời Giả hình du ngoạn tìm người trúc nham
題顧步鶴圖 一堆老石竹參差， 孤鶴便翾未肯飛。 回首不須防在後， 網羅正是眼前機。	Đề cố bộ hạc đồ Gò đá cũ trúc thưa dày Một con hạc lẻ chẳng bay dùng dằng Việc sau lọ có nên chăng Chỉ e trước mắt lưới giang bẫy giàm
客舍和友人韻 窮居隨分寄衡茅， 惟恨梅花不入騷。 夜月屢驚烏繞樹， 春風幾度燕辭巢。 貧交食欖方知味， 世事摶沙只謾勞。 說到此情猶未信， 有如江水暮滔滔。	Khách xá hoạ hữu nhân vận Số nghèo tuỳ phận mái tranh Hoa mai chỉ tiếc vì mình chẳng hay Sáng trăng quạ đậu quanh cây Gió xuân mấy độ yến đây tổ lìa Bần giao ăn trám biết thừa Việc đời như năm cát kia mệt nhoài Giãi lòng ai có tin ai Chỉ như dòng nước chảy dài chiều hôm
Thơ Bùi Mộ
過 彭 澤 曉 日 開 新 霽 微 吟 擁 黑 裘 數 杯 彭 澤 酒 一 葉 杜 陵 舟 兩 岸 煙 雲 暮 孤 山 草 木 秋 客 中 無 限 思 江 水 自 東 流	Quá Bành Trạch Trời tạnh khoe nắng mới Ngâm ngợi áo cừu thâm Mấy chén rượu Bành Trạch Một con thuyền Đỗ Lăng Đôi bờ mờ sương khói Lẻ loi núi một vùng Lòng khách tràn thi tứ Sông nước chảy về đông

Mộ Lao, 4/2013/ Cổ Hoan Nam Đường Nguyễn kính.